«Αν κοιτάξουμε πέρα από τα αντικείμενα και τα υλικά, μπορεί να ξαφνιαστούμε από ένα καρδιοχτύπι γι’ αυτό που δεν περιμέναμε να βρούμε, όπως όταν ως παιδιά ανακαλύπταμε τον κόσμο παίζοντας...»
Στον εκθεσιακό χώρο της ΑΣΚΤ (Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών) Πειραιώς 256 βρέθηκε το CityMag στις 22 Ιουνίου 2012, όπου παρουσιάζονταν για αρκετές μέρες οι πτυχιακές των τελειοφοίτων. Εκεί συναντήσαμε τη Μαρία Παπαποστόλου, απόφοιτο του η' εργαστηρίου ζωγραφικής και μας μίλησε για τη δουλειά της.
Ιουλία Λυμπεροπούλου: «Μίλησέ μας λίγο για σένα, για τις σπουδές και την έως ώρας πορεία σου. Πού προσανατολίζεσαι δημιουργικά;».
Μαρία Παπαποστόλου: «Έχω τελειώσει αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) και τώρα την ΑΣΚΤ, παράλληλα βιοπορίζομαι ως ελεύθερος επαγγελματίας μηχανικός. Παρότι το επάγγελμα του αρχιτέκτονα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, η πρακτική άσκησής του εν καιρώ κρίσης δεν αφήνει πολλά περιθώρια δημιουργικής διεξόδου μέσα από αυτό. Όσον αφορά την ΑΣΚΤ, ακόμη περισσότερη δυσκολία έχω στο να προσανατολιστώ ως προς το μέλλον της δουλειάς μου, ας πούμε ότι θα επιδιώξω να συνεχίσω να εμπλέκομαι με το φαινόμενο της τέχνης».
Ι.Λ.: «Πες μας δυο λόγια για τα έργα της πτυχιακής σου».
Έργο φτιαγμένο με νάιλον στοιχεία.
Μ.Π.: «Στην πτυχιακή προτείνω ένα έργο ‒ εγκατάσταση, το οποίο δούλεψα επί τόπου στο χώρο έκθεσης και συνοψίζει την έως τώρα αναζήτησή μου στα θέματα που με αφορούν. Επικουρικά σε αυτό εκθέτω μία παλαιότερη σπουδή ως κλείδα ανάγνωσης και σύνδεσής του με την πορεία της δουλειάς μου τα τελευταία χρόνια καθώς και μια σειρά φωτογραφιών από δοκίμια που πραγματοποιούνταν στο εργαστήριο κατά την εξέλιξη της».
Ι.Λ.: «Γιατί ως υλικό χρησιμοποιείς αντικείμενα; Πώς προέκυψε μία τέτοια ιδέα; Τι σημαίνει για σένα ύλη;».
Μ.Π.: «Στην πτυχιακή προτείνω ένα έργο ‒ εγκατάσταση, το οποίο δούλεψα επί τόπου στο χώρο έκθεσης και συνοψίζει την έως τώρα αναζήτησή μου στα θέματα που με αφορούν. Επικουρικά σε αυτό εκθέτω μία παλαιότερη σπουδή ως κλείδα ανάγνωσης και σύνδεσής του με την πορεία της δουλειάς μου τα τελευταία χρόνια καθώς και μια σειρά φωτογραφιών από δοκίμια που πραγματοποιούνταν στο εργαστήριο κατά την εξέλιξη της».
Ι.Λ.: «Γιατί ως υλικό χρησιμοποιείς αντικείμενα; Πώς προέκυψε μία τέτοια ιδέα; Τι σημαίνει για σένα ύλη;».
Έργο φτιαγμένο με μανταλάκια.
Μ.Π.: «Τα χρόνια αυτά με απασχόλησαν ζητήματα παραγωγής χώρου ως αποτέλεσμα οργάνωσης της ύλης σύμφωνα με κανόνες. Η αναζήτηση χωρικών σχηματισμών μέσω δομών ήταν κληροδότημα των προηγούμενων σπουδών μου, η οποία πραγματώνεται υλικά με τη χρήση των οικείων αντικειμένων. Η επιλογή καθημερινών αντικειμένων ως πρώτη ύλη ήταν αρχικά ασυνείδητη, γι’ αυτό και της αποδίδω προέλευση που έχει να κάνει με το φύλο μου... Δούλεψα με οικιακά αντικείμενα, όπως μανταλάκια, παραμάνες, λαστιχάκια, συνδετήρες, κτλ. Τα επέλεγα με κριτήριο τη δυνατότητα σύνδεσης, ώστε να παράγονται δεσμοί και κατ' επέκταση δομές, προκειμένου να αναπτύσσονται χωρικά.
Να πούμε και για το υλικό του κυρίως έργου, τα “δεματικά καλωδίων”. Αυτό πλέον αποτέλεσε συνειδητή επιλογή, που απαντούσε τόσο στη συνέχεια της λογικής της δουλειάς μου όσο και σε μία διάθεση για απεμπλοκή από τη χαρακτηριστική υλικότητα των αντικειμένων. Η μετάπλαση του δεματικού, φτιαγμένου από νάιλον, σε χωρο-πλέγμα είχε ένα “άυλο” ή καλύτερα “μη άμεσα ορατό” αποτέλεσμα, που με ενδιέφερε.
Επίσης σημαντική παράμετρος της δουλειάς είναι η χειροποίητη διαδικασία παραγωγής της, ο χρόνος αποτυπώνεται βιωματικά στο έργο ως εργατοώρα αλλά και ως επαναλαμβανόμενη διαδικασία πλεξίματος ‒ μία παραδοσιακή μέθοδος μηχανικής αναπαραγωγής μοτίβων για τη δημιουργία προσωπικών κόσμων».
Μ.Π.: «Τα χρόνια αυτά με απασχόλησαν ζητήματα παραγωγής χώρου ως αποτέλεσμα οργάνωσης της ύλης σύμφωνα με κανόνες. Η αναζήτηση χωρικών σχηματισμών μέσω δομών ήταν κληροδότημα των προηγούμενων σπουδών μου, η οποία πραγματώνεται υλικά με τη χρήση των οικείων αντικειμένων. Η επιλογή καθημερινών αντικειμένων ως πρώτη ύλη ήταν αρχικά ασυνείδητη, γι’ αυτό και της αποδίδω προέλευση που έχει να κάνει με το φύλο μου... Δούλεψα με οικιακά αντικείμενα, όπως μανταλάκια, παραμάνες, λαστιχάκια, συνδετήρες, κτλ. Τα επέλεγα με κριτήριο τη δυνατότητα σύνδεσης, ώστε να παράγονται δεσμοί και κατ' επέκταση δομές, προκειμένου να αναπτύσσονται χωρικά.
Να πούμε και για το υλικό του κυρίως έργου, τα “δεματικά καλωδίων”. Αυτό πλέον αποτέλεσε συνειδητή επιλογή, που απαντούσε τόσο στη συνέχεια της λογικής της δουλειάς μου όσο και σε μία διάθεση για απεμπλοκή από τη χαρακτηριστική υλικότητα των αντικειμένων. Η μετάπλαση του δεματικού, φτιαγμένου από νάιλον, σε χωρο-πλέγμα είχε ένα “άυλο” ή καλύτερα “μη άμεσα ορατό” αποτέλεσμα, που με ενδιέφερε.
Επίσης σημαντική παράμετρος της δουλειάς είναι η χειροποίητη διαδικασία παραγωγής της, ο χρόνος αποτυπώνεται βιωματικά στο έργο ως εργατοώρα αλλά και ως επαναλαμβανόμενη διαδικασία πλεξίματος ‒ μία παραδοσιακή μέθοδος μηχανικής αναπαραγωγής μοτίβων για τη δημιουργία προσωπικών κόσμων».
Ι.Λ.: «Τι προβλήματα και προκλήσεις αντιμετώπισες στο στήσιμο και τη δημιουργία των έργων σου;».
Μ.Π.: «Κάθε εγκατάσταση στήνεται και ταυτόχρονα “λύνεται” επί τόπου βάσει των δεδομένων του χώρου όπου πραγματοποιείται η έκθεση. Στο σημείο που μου παραχωρήθηκε από τη σχολή παρουσιάστηκαν δυσκολίες γεωμετρίας και σύνθεσης σε σχέση με το έργο μου, καθώς δε θα μπορούσα να προβλέψω την προσαρμογή των δοκιμών μου στις απαιτήσεις της συγκεκριμένης κλίμακας. Το καλό είναι ότι μέσω αυτής της διαδικασίας το τελικό αποτέλεσμα ήταν και για μένα μία έκπληξη κρατώντας με σε συνεχή εγρήγορση και με αμείωτο ενδιαφέρον κατά τη διαδικασία παραγωγής του».
Μ.Π.: «Κάθε εγκατάσταση στήνεται και ταυτόχρονα “λύνεται” επί τόπου βάσει των δεδομένων του χώρου όπου πραγματοποιείται η έκθεση. Στο σημείο που μου παραχωρήθηκε από τη σχολή παρουσιάστηκαν δυσκολίες γεωμετρίας και σύνθεσης σε σχέση με το έργο μου, καθώς δε θα μπορούσα να προβλέψω την προσαρμογή των δοκιμών μου στις απαιτήσεις της συγκεκριμένης κλίμακας. Το καλό είναι ότι μέσω αυτής της διαδικασίας το τελικό αποτέλεσμα ήταν και για μένα μία έκπληξη κρατώντας με σε συνεχή εγρήγορση και με αμείωτο ενδιαφέρον κατά τη διαδικασία παραγωγής του».
Ι.Λ.: «Από εδώ και πέρα τι; Για σένα και για το χώρο σου... Εν καιρώ οικονομικής κρίσης και κρίσης αξιών ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που πυροδοτούν ή και αναστέλλουν την τέχνη στην οποία εσύ δραστηριοποιείσαι;».
Μ.Π.: «Δεν ξέρω τι να σου πω εδώ... Γράψ’ τα εσύ που είσαι αισιόδοξη… Λοιπόν ας σοβαρευτούμε.... χμ… Η λέξη κρίση καταρχήν έχει διπλή σημασία. Ας χρησιμοποιήσουμε αυτή την εποχή κρίσης, για να κρίνουμε τα όσα έχουμε κάνει και τα όσα μας περιστοιχίζουν, ώστε να διακρίνουμε τι απ' αυτά έχει σημασία και τι τελικά όχι. Η τέχνη ζητά εποχές κρίσης για ξεσκαρτάρισμα των περιττών… Οι άνθρωποι φοβόμαστε τις κρίσεις γιατί εμμένουμε προσκολλημένοι στα κεκτημένα μας, στα αντικείμενά μας και καρδιοχτυπούμε μην τυχόν τα χάσουμε. Αν, όμως, κοιτάξουμε πέρα από τα αντικείμενα και τα υλικά, μπορεί να ξαφνιαστούμε από ένα καρδιοχτύπι γι’ αυτό που δεν περιμέναμε να βρούμε, όπως όταν ως παιδιά ανακαλύπταμε τον κόσμο παίζοντας...».
Σε μία εποχή όπου η αξία της εργασίας και της εργατοώρας διακυβεύεται όντας επισφαλής, ιδίως μεταφρασμένη σε ύλη ως αμοιβή του εργάτη χειρώνακτα ή μη, το έργο της Μαρίας, αν και η ίδια θεωρεί ότι οι συμβολισμοί είναι πολύ σχετικοί, αποτελεί ίσως έναν καθρέπτη αυτής της πραγματικότητας. Το βασικό έργο της πτυχιακής της, που αναπτύσσεται μέσω συνδέσμων ξεκινώντας από ένα μεμονωμένο αντικείμενο και διευρύνεται στο χώρο φτιάχνοντας ένα αόρατο δίκτυο διαδρομών, παραπέμπει στα ανθρώπινα δίκτυα και τις εσωτερικές κλίμακες που όλες οι καταστάσεις ανέρχονται καταλήγοντας σε ένα αποτέλεσμα. Την ίδια στιγμή όντας αόρατο, ενώ υπάρχει, μοιάζει να υποδηλώνει την απαξία της εργατοώρας εν καιρώ κρίσης, που, ενώ υφίσταται και επενδύεται τελικά αναλώνεται, γιατί κανείς δεν την αναγνωρίζει. Επίσης τα καθημερινά αντικείμενα, τα οποία ακριβώς δεν είναι πολύτιμα ή δυσεύρετα, κινούνται ίσως στο ίδιο αυτό επίπεδο της απαξίας φωνάζοντας, όμως, το παρών τους, το εδώ είμαι, υπάρχω και δημιουργώ, κι ας μην είμαι διαμάντι, χρυσάφι, αλλά ένα απλό ξύλινο μανταλάκι, που, αν δε με υποτιμήσεις και με διαχειριστείς σωστά, μπορώ να κάνω και εγώ το μικρό μου θαύμα! Πάντα κατευθυνόμενο βέβαια από τον πνευματικό και σωματικό κόπο και μόχθο του εκάστοτε καλλιτέχνη. Έτσι και η Μαρία σαν μία μικρή μοχθούσα αράχνη έφτιαξε με ευτελή αντικείμενα ένα μεγάλο έργο δίνοντας αξία στην εργατοώρα, ακόμα κι αν εμμέσως σχολιάζει ειρωνικά ξεγελώντας το βλέμμα με ένα σχεδόν αόρατο έργο, που όμως υπάρχει και ελίσσεται ολοένα αναπτυσσόμενο νοητά στον τρισδιάστατο χώρο.
Ι.Λ.: «Ας ολοκληρώσουμε με ένα θετικό μήνυμα».
Μ.Π.: «Όσον αφορά την άτυχη συγκυρία των νιάτων μας, ε, η ζωή είναι άδικη, αλλά και όμορφη και κυρίως μοναδική! Επειδή στο παρελθόν (για κάποιους λαούς και στο παρόν) πολλές γενιές κρίσεων την είχαν πολύ χειρότερα από εμάς, ας μη φοβόμαστε κι ας δημιουργούμε...».
Φώτος 1, 2: Ζωή Χούντα.
Φώτος 3, 4, 5, 6, 7: Ιουλία Λυμπεροπούλου.
Ιουλία Λυμπεροπούλου για το CityMag.
Μ.Π.: «Όσον αφορά την άτυχη συγκυρία των νιάτων μας, ε, η ζωή είναι άδικη, αλλά και όμορφη και κυρίως μοναδική! Επειδή στο παρελθόν (για κάποιους λαούς και στο παρόν) πολλές γενιές κρίσεων την είχαν πολύ χειρότερα από εμάς, ας μη φοβόμαστε κι ας δημιουργούμε...».
Φώτος 1, 2: Ζωή Χούντα.
Φώτος 3, 4, 5, 6, 7: Ιουλία Λυμπεροπούλου.
Ιουλία Λυμπεροπούλου για το CityMag.