Ταξιδεύοντας χωρίς συνοδοιπόρους
γράφει ο Στέλιος Λευκόπουλος
Αναμφισβήτητα, λοιπόν, είναι αναπόφευκτη η στενότερη επαφή μας όχι μόνο με όσους είμαστε βιολογικά συνδεδεμένοι, αλλά και με άλλους ανθρώπους της επιλογής μας. Είναι, όμως, τόσο απλά τα πράγματα; Η συνεχής εξέλιξή μας, κατά τη διάρκεια της ζωής μας, επιτάσσει την αποκοπή μας από προηγούμενες κοινωνικές ομάδες και την ένταξή μας σε νέες, γεγονός που συνεπάγεται ότι, πολλές φορές, είμαστε αναγκασμένοι να αποχωριστούμε κάποιους. Και είναι εκεί που το φως της επιτυχίας στην ανθρώπινη συναναστροφή, συνύπαρξη, συνεργασία και σύναψη σχέσεων ξαφνικά θολώνει: είναι επώδυνος ο αποχωρισμός, για κάποιους από εμάς που έχουμε κάνει συνειδητά την επιλογή του στενού μας περιγύρου και έχουμε αναπτύξει συναισθήματα για αυτόν. Άρα, μήπως θα ήταν καλύτερα να το έχουμε αποφύγει; Μήπως, τελικά, ο άνθρωπος, όσο κι αν έχει την τάση και την ικανότητα να κοινωνικοποιείται, είναι καλύτερο να κρατάει τα πάντα για τον εαυτό του και να μη τα μοιράζεται με άλλους; Θα μου έκανε τεράστια εντύπωση αν δεν έχει περάσει ποτέ από το μυαλό σου κάτι τέτοιο.
Πέρασα το καλοκαίρι μου συλλογιζόμενος όλα τα παραπάνω. Είναι αλήθεια πως, όσο ειλικρινείς και ανιδιοτελείς –άρα επιτυχείς‒ κι αν είναι οι σχέσεις που συνάπτουμε, κάποια στιγμή οδηγούνται σε τέλμα. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί, από επαγγελματικοί μέχρι άκρως προσωπικοί, αλλά λίγη σημασία έχουν στο τέλος… Στο τέλος όταν είμαστε αναγκασμένοι να αποχωριστούμε εκείνον ή εκείνους που αγαπάμε. Φυσικά, στο νέο περιβάλλον που θα βρεθούμε έχουμε κάθε δικαίωμα, διάθεση και δυνατότητα να γνωρίσουμε καινούριο κόσμο και να μπούμε, για ακόμη μια φορά, στη διαδικασία της επιλογής του νέου μας περίγυρου, των νέων μας φίλων ή του νέου μας ερωτικού συντρόφου. Θα έρθει, ίσως, όμως, και πάλι η ώρα να προχωρήσουμε και, συνεπώς, θα κληθούμε ξανά να πραγματοποιήσουμε την προαναφερθείσα διαδικασία και να καταπνίξουμε τον πόνο του αποχαιρετισμού.
Όταν είσαι ένας άνθρωπος που επενδύει πολλά στις ανθρώπινες σχέσεις, σίγουρα έχεις την τάση να δίνεις για αυτές. Ορισμένες φορές, μάλιστα, είναι αναγκαίο και να θυσιαστείς. Μπορεί να μη μιλάμε για καταβολή φόρου αίματος, αλλά η θυσία στόχων, επιλογών και οι συμβιβασμοί, που, συχνά, επιβάλλει η αρμονική συνύπαρξή μας με τον κοντινό μας περίγυρο, σημαίνουν πολλά για εμάς. Γιατί, λοιπόν, να υποβάλλουμε τον εαυτό μας σε τούτη την ψυχοφθόρα διαδικασία για το τίποτα; Γιατί να μη μείνουμε μόνοι μας; Ό,τι και να κάνουμε, όσα και να δώσουμε, όσα και να μας δώσουν εκείνοι που έχουμε επιλέξει να έχουμε κοντά μας, τις περισσότερες φορές θα είναι αναγκαίο κακό ο μεταξύ μας αποχωρισμός σε κάποια φάση της ζωής μας. Και τότε το μόνο που απομένει είναι μια ανάμνηση και εμείς οι ίδιοι. Μόνο για τον ίδιο μας τον εαυτό μπορούμε να είμαστε σίγουροι. Γι’ αυτό και οφείλουμε να καταβάλλουμε το μέγιστο και απόλυτο των ικανοτήτων μας για το «χτίσιμό» του. Για οτιδήποτε άλλο είναι περιττό. Και όχι επειδή δεν το αξίζουν αυτοί που το λαμβάνουν από εμάς. Αλλά επειδή στο τέλος φαντάζει ανούσιο.
Και κάπου εκεί, νομίζοντας ότι έχουμε βρει το κλειδί της επιτυχίας, το φίλτρο της απόλυτης αυτάρκειας και ευημερίας, ξεπηδάει μια ανάμνηση από το βάθος του μυαλού μας. Μια ανάμνηση που μας κάνει να χαμογελάσουμε. Και ξαναμπαίνουμε στη διαδικασία τού να αναρωτιόμαστε αν είμαστε όντως υπέρμαχοι του ρητού «μοναχός σου χόρευε, κι όσο θέλεις πήδα». Έχουμε πράγματι απαρνηθεί τη συντροφικότητα και αγάπη από τους γύρω μας; Αν ναι, γιατί χαμογελάμε στη σκέψη και μόνον κάποιου που ήταν κάποτε κοντά μας; Και γιατί το αμέσως επόμενο συναίσθημα είναι μια πίκρα; Πίκρα, όχι μόνο για αυτό που χάσαμε και για το οποίο δεν παλέψαμε καθόλου στο τέλος. Αλλά και πίκρα για το κενό μέσα μας, το νεκρό εαυτό μας.
Όχι και νεκρός! Μια χαρά αναπτυγμένος είναι ο εαυτός μας και παλεύουμε καθημερινά για την καταξίωσή του. Ασχολούμαστε με την καλλιέργειά μας και την καριέρα μας. Τι πιο σημαντικό από αυτό; Αλλά γιατί νιώθουμε μόνοι; Δεν είναι αρκετά όλα αυτά που έχουμε καταφέρει ή που οραματιζόμαστε να καταφέρουμε; Τα πτυχία, η γνώση, τα χρήματα, ίσως και η φήμη. Άλλοι άνθρωποι παλεύουν για όλα αυτά ή κάποια από αυτά και δεν τα αποκτούν ποτέ. Γιατί, λοιπόν, για όσους είναι ευκολότερο να τα αποκτήσουν μια και, αφενός έχουν τις απαραίτητες ικανότητες και αφετέρου δεν καταναλώνουν ενέργεια σε άλλους τομείς, όπως είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, να μην είναι αρκετά;
Μήπως είναι η ανάγκη μας να μοιραστούμε; Όχι χρήματα ή άλλα υλικά αγαθά. Ο άνθρωπος είναι ένα δημιούργημα της φύσης με πλούσιο συναισθηματικό κόσμο. Κι είναι αναμφισβήτητο ότι η εκδήλωση αυτών των συναισθημάτων απαιτεί αλληλεπίδραση με άλλους ανθρώπους. Μήπως έχουμε ανάγκη να στέκεται κάποιος δίπλα μας, για να μας συγχαρεί για τις επιτυχίες μας; Μήπως έρχονται στιγμές που ζητάμε απεγνωσμένα τη συμβουλή κάποιου που αγαπάμε, όταν κάποιο εμπόδιο στο δρόμο μας παρεμποδίζει την επίτευξη του στόχου μας και δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας;
Μήπως η ταινία της ζωής μας είναι πολύ βαρετή, για να την παρακολουθήσουμε κι εμείς οι ίδιοι; Διότι η ζωή είναι μια ταινία. Δε γράφουμε εμείς το σενάριό της, βέβαια, παρότι συχνά έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε ως ένα σημείο την πλοκή. Για να υπάρξει πλοκή, όμως, χρειάζονται ρόλοι. Και τον κάθε ρόλο τον παίζει διαφορετικός ηθοποιός. Μέσα σε μια ταινία δεν υπάρχει κανένας ρόλος που γράφτηκε κατά λάθος. Ο καθένας από αυτούς –ακόμη κι εκείνοι που περιορίζονται σε μια ατάκα‒ έχει γραφτεί για κάποιο λόγο. Άρα, μήπως οι άνθρωποι που έχουν περάσει από τη ζωή μας εξυπηρετούσαν κάποιο σκοπό; Μήπως θα ήμαστε άλλοι αν δεν τους είχαμε αφήσει να μας πλησιάσουν; Αν όντως ταινία χωρίς ρόλους σημαίνει ταινία χωρίς πλοκή, τότε σημαίνει και στασιμότητα ‒ είναι απλή λογική.
Και είναι και το άλλο. Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Πέραν των στόχων που θέτει ο καθένας μας, χωριζόμαστε όλοι σε δυο κατηγορίες: εκείνους που πολεμούν για να ζουν και εκείνους που ζουν για να πολεμούν. Οι ίδιες λέξεις είναι τοποθετημένες με διαφορετική σειρά, κι όμως οδηγούν σε τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα. Αν το νόημα της ζωής για σένα είναι να κάνεις τα πάντα για να κατορθώσεις να επιβιώσεις, τότε, ίσως, πραγματικά να αξίζει να συγκεντρωθείς απόλυτα μόνο σε όσα μπορούν να σου προσφέρουν υλικά αγαθά. Αν, όμως, είσαι στην κατηγορία εκείνων που ζουν την κάθε στιγμή, που απολαμβάνουν τα πάντα, που θεωρούν ότι έτσι ξεχωρίζουν από ένα προσαρτημένο στο έδαφος φυτό που ζει επίσης, τότε η παρουσία των ανθρώπων και της αγάπης τους είναι απαραίτητη στη ζωή σου, για όσο μπορεί να κρατήσει στην κάθε περίπτωση. Αν η λέξη ζωή για σένα ενέχει πολλές περισσότερες έννοιες από αυτές της καρδιακής λειτουργίας, της εγκεφαλικής λειτουργίας και της αναπνοής, τότε η μοναξιά είναι θάνατος.
Νομίζω πως μπερδεύτηκα. Καλά τα είχα βολέψει στο μυαλό μου! Γιατί μου τα ανακάτεψα τώρα; Έχει μεγάλο τίμημα η αγάπη μας για κάποιον. Έρχεται η ώρα που μας πονάει και ίσως μας κάνει να ευχόμαστε να μην είχε συμβεί ποτέ. Να μην είχαμε κάνει την εν λόγω γνωριμία ποτέ, να μην είχαμε δώσει τόσο χώρο στην απέναντι πλευρά και στα γεγονότα ποτέ, να μην είχαμε δεθεί ποτέ. Θα ήμαστε ασφαλείς τότε, είναι αλήθεια. Θα αποφεύγαμε τη στενοχώρια, τα δάκρυα, την επερχόμενη μοναξιά, τα πάντα. Ενώ, αν έχεις μυηθεί στη μοναξιά, κατορθώνεις να αποφύγεις όλα τα παραπάνω και, από κάποιο επίπεδο και έπειτα, δεν αντιλαμβάνεσαι ότι είσαι μόνος, μια και συνηθίζεις. Εξάλλου, ποτέ δεν ένιωσα μόνος μου, όσο δεν είχα στο μυαλό μου κάποιον συγκεκριμένο.
Επομένως, όσο πιο αυτάρκης και μοναχικός είσαι, τόσο πιο προστατευμένο διατηρείς τον εσωτερικό σου κόσμο. Εγώ αυτό θα κάνω, το αποφάσισα! Αλλά με αποσυντονίζουν λίγο και τα πρότυπα που προβάλλονται μέσα από τη σύγχρονη καθημερινότητα αλλά και την ιστορία. Κανείς δεν είναι μόνος του. Και, για να είμαι ειλικρινής, έτσι όπως τα παρουσιάζουν φαίνονται να έχουν δίκιο. Τι θα ήταν ο Αϊνστάιν χωρίς το συνεργάτη και φίλο του Έλληνα μαθηματικό; Τίποτα! Η φυσική είναι μια επιστήμη που βασίζεται εξολοκλήρου στα μαθηματικά. Τι θα ήταν ο Χάρι Πότερ δίχως τη φίλη του Ερμιόνη (για το Ρον δε λέω κάτι, διότι ούτως ή άλλως τον θεωρούσα πάντα ηλίθιο); Το πιο πιθανό είναι ότι θα είχε πεθάνει πολύ πριν φτάσει η ώρα να σκοτώσει τον Άρχοντα του Σκότους. Γιατί η Ζήνα χωρίς τη Γαβριέλλα; Θα είχε παραμείνει μια σκύλα Πολεμίστρια-Πριγκίπισσα βουτηγμένη στο αίμα! Αλληλοσυμπληρώνονταν αυτά τα ζευγάρια, κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί. Αλλά εγώ μπορώ και μόνος μου. Θα γίνω σαν τη συκιά που έχει φυτρώσει ακριβώς έξω από το παράθυρό μου – και δε θέλω σχόλια! Θα στέκομαι υπερήφανος στον άνεμο, στη βροχή, στο χιόνι και στις απόπειρες δολοφονίας, που διαπράττει εναντίον μου ο κάτοχος του σπιτιού προς το οποίο γέρνω… Οδυνηρό, όμως, να παραδέχεσαι ότι ζεις σαν το φυτό, έτσι δεν είναι;
Σ.Λ.