Το χαμένο κομμάτι του παζλ

    Χάρτινα κουτιά, ορθογώνιου συνήθως σχήματος, που απεικόνιζαν το πιο δημοφιλές κινούμενο σχέδιο στα παιδικά μας χρόνια, και με ανέκφραστα, κλισέ τοπία ή ‒σε εξαιρετικές περιπτώσεις‒ με εικόνες από πίνακες του Ρέμπραντ, του Μονέ ή του Μποτιτσέλι στα εφηβικά χρόνια. Αυτά ήταν τα γνωστά σε όλους μας παζλ. Το παζλ θεωρώ ότι ήταν η μεγαλύτερη εκδίκηση των ενηλίκων απέναντι στο διακαή πόθο των παιδιών ότι τα δώρα από νονούς, θείους, θείες, οικογενειακούς φίλους, ακόμα και από τους ίδιους τους γονείς, θα έπρεπε να είναι παιχνίδια και όχι βιβλία. Έτσι, λοιπόν, κάποιος αγανακτισμένος γονέας, που θα μπορούσε να έχει πολλά κοινά με τους δικούς μου, εφηύρε το παζλ ως μία εναλλακτική λύση δημιουργικού και ταυτόχρονα εκπαιδευτικού παιχνιδιού.

    Τα παζλ είτε τα λάτρευες είτε τα μισούσες όπως στη δική μου περίπτωση. Ενδιάμεση θέση δεν υπήρχε. Έλα, τώρα, που θα μου πεις ότι ήσουν στη μέση! Διάλεξε μια μεριά και μείνε εκεί. Όποια, όμως, και να ήταν τα συναισθήματά σου γι’ αυτά, τα συμπλήρωνες. Έμπαινες ή σε έβαζαν στη διαδικασία να προσπαθήσεις να αποδώσεις την εικόνα του κουτιού. Και γιατί τις περισσότερες φορές δεν μπορούσαν να ολοκληρωθούν; Γιατί τους έλειπε ένα κομμάτι. Θυμάμαι ακόμα τη στιγμή που έφτανε στην κορύφωση η ιεροτελεστία και ανακάλυπτα πως έλειπε ένα κομμάτι. Ένα τόσο μικρό, ακανόνιστα κομμένο κομμάτι χαρτιού, που δεν άφηνε την εικόνα, η οποία φάνταζε τόσο όμορφη στη συσκευασία, να ολοκληρωθεί. Τα περισσότερα παζλ είτε όσα δέσποζαν αγέρωχα στον τοίχο κορνιζαρισμένα ‒τι μόδα και αυτή;‒ είτε όσα παραμερίζονταν κάτω από κρεβάτια, στο τέλος της βιβλιοθήκης, μέσα στα κουτιά τους φτιαγμένα, υπολείπονταν ενός κομματιού ή και περισσότερων. Κι όμως τα έφτιαχνα, και στο μυαλό μού εντυπωνόταν ότι έτσι δείχνουν πιο όμορφα, πιο σημαντικά, πιο ασυνήθιστα.

    Ξέρω, ήταν εκνευριστικό να αντιλαμβάνεσαι μετά από εβδομάδες ή και μήνες προσπάθειας ότι το αριστούργημά σου δε θα ήταν «τέλειο» λόγω ελαττωματικότητας ή λόγω δικής σου απροσεξίας. Και ενίοτε σε έπιαναν τόσο τα νεύρα, που ματαίωνες όλη την προσπάθεια και μαζί τα συμπληρωμένα μέρη του παζλ. Ένα τόσο δα ψεγάδι και αμέσως ακύρωνες τις ώρες ευχαρίστησης και δημιουργίας που είχες περάσει, όλα όσα είχες κερδίσει και είχες διδαχτεί. Αυτό το μικρό λάθος ή κενό, όπως και να το πεις, σε έκανε να ματαιώνεις όλες τις προσπάθειες και τα συναισθήματα με τα οποία σε είχε γεμίσει και μόνο η ενασχόλησή σου μαζί του. Και γιατί μεγαλώνοντας έχουμε την ίδια αντίδραση σε όλα; Δεν την έχουμε; Φτάνει μία δύσκολη μέρα στη δουλειά και ξαφνικά τίποτα δε μας πάει καλά. Ένα και μόνο άσχημο ραντεβού μάς μεταμορφώνει μονομιάς στους «άτυχους» του έρωτα. Μία μικρή αναποδιά στο οικονομικό μας πλάνο και ξαφνικά τρέχουμε να τραβήξουμε τις πένθιμες κουρτίνες σε ολόκληρο το σπίτι της ζωής μας. Γιατί δεν μπορούμε να απολαύσουμε την εικόνα χωρίς να είναι ολοκληρωμένη; Ίσως αυτό να είναι το ανικανοποίητο του ανθρώπου!

    Το ανικανοποίητο ή καλύτερα η αίσθηση του ανεκπλήρωτου. Η αίσθηση, δηλαδή, ότι δεν μπορούμε να απολαύσουμε την εικόνα και όλα τα συναισθήματα που αυτή μπορεί να μας προσφέρει αν δεν πάρουν όλα τα κομμάτια την προκαθορισμένα σωστή τους θέση. Ναι! Και είναι αυτή ακριβώς η αίσθηση που προκαλεί το «κενό». Το κενό που δε μας επιτρέπει να χαρούμε ούτε αυτά που με απόλυτη αρμονία συνθέτουν μία κάποια εικόνα. Τίποτα δεν πηγαίνει καλά στη ζωή μας, επειδή λείπει ένα κομμάτι, μικρό ή μεγάλο. Αλλά ένα παζλ έχει 200, 500, 1200 κομμάτια! Γιατί δεν αρκούμαστε σε αυτά τα 1199 ικανοποιημένοι με τη δεξιότητά μας να τα τοποθετήσουμε έτσι ώστε να αποδώσουν κάποιο νόημα; Όχι, το ένα και μοναδικό αυτό «εκλιπόν» κομμάτι δεν αφήνει και τα υπόλοιπα να εκπληρώσουν τον σκοπό τους. Ή μήπως αυτό είναι δική μας ευθύνη;

    Φταίει το κομμάτι που λείπει ή εμείς που δε δίνουμε σημασία στα υπάρχοντα κομμάτια; Τι το χρειαζόμαστε; Την εικόνα μπορούμε να την αντιληφθούμε και χωρίς αυτό. Ποια είναι η μυστήρια πηγή που του δίνει τόσο μεγάλη δύναμη; Η πηγή είναι φυσικά το «εγώ» μας και η καλά ριζωμένη άποψη περί τελειότητας και ολοκλήρωσης που έχουμε. Όροι τόσο διαστρεβλωμένοι στο υποσυνείδητό μας! Πρέπει να είναι όλα τέλεια, για να είναι όλα καλά. Πρέπει κάθε τομέας να καλύπτει τις κατάλληλες απαιτήσεις ‒ προϋποθέσεις, ώστε να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τη συνολική εικόνα της ζωής μας ως ωραίας. Και πόσο συχνά συμβαίνει αυτό; Σχεδόν ποτέ! Και η ύπαρξη τού σχεδόν απλώς απαλύνει λίγο τον πόνο και δίνει μία κάποια ελπίδα. Η ζωή δε γίνεται καλή επειδή έχουμε καλούς φίλους «και» καλή δουλειά «και» καλές απολαβές «και» καλή ερωτική σχέση «και» καλή συναισθηματική σχέση «και» καλή σχέση με τον εαυτό μας. Αυτή η ζωή φαντάζει περισσότερο ουτοπική, αν όχι ψεύτικη. Η ζωή είναι καλή από μόνη της. Και μόνο ένα από αυτά είναι αρκετό, ώστε να μας προσφέρει την «απαιτούμενη» δόση χαράς. Αλλά, όχι! Μόλις κάτι δεν πάει σύμφωνα με το σχέδιο Α, δε βάζουμε σε εφαρμογή το σχέδιο Β. Αντί αυτού, ενεργοποιούμε το μηχανισμό της αδιέξοδης προσκόλλησης στο ανεκπλήρωτο, και ξεκινάει η κατεδάφιση των πάντων.

    Το ανεκπλήρωτο, λοιπόν. Πόσο και γιατί μας επηρεάζει όλους αυτό το μικρό χαμένο κομμάτι; Γιατί δε δίνουμε ποτέ σημασία σε όλα τα υπόλοιπα, πολλά, κομμάτια, που φροντίσαμε να μη χάσουμε, αλλά και που με μαεστρία καταφέραμε να τοποθετήσουμε στη σωστή θέση για την απόδοση της εικόνας; Γιατί εμμένουμε στο να χαλάμε ένα ολόκληρο παζλ και μαζί να ματαιώνουμε όλες τις προσπάθειες που κάναμε για την ολοκλήρωσή του μόνο εξαιτίας ενός μικρού κενού; Και αν αυτό το κενό μπορεί να γίνει η ειδοποιός διαφορά ενός καλαίσθητου αποτελέσματος; Αν αυτός ο μικρός ακάλυπτος χώρος δώσει στην εικόνα πνοή, ζωντάνια και λόγο ύπαρξης; Προσωπικά, θεωρώ περισσότερο διασκεδαστικό, ενδιαφέρον, εικαστικό, ρομαντικό και σημαίνον ένα ανολοκλήρωτο παζλ, κρεμασμένο στον ατελή τοίχο ενός σπιτιού με ελαττώματα, παρά τις ατέλειωτες στοίβες με τέλεια, ολοκληρωμένα παζλ, εκτεθειμένα σε τέλειους χώρους. Ίσως, τελικά, να μην είμαι οπαδός της τελειότητας. Όσο για σένα, αν δεν μπορείς να συμβαδίσεις με την αισθητική του ανολοκλήρωτου και της αφαίρεσης, σου προτείνω να ψάξεις πιο προσεκτικά για το κομμάτι που ψάχνεις. Ίσως είναι πιο κοντά απ’ όσο νομίζεις – συνήθως τρυπώνουν στα πιο ασυνήθιστα μέρη. Αν τώρα είσαι περισσότερο τύπος της δράσης, μπορείς να φτιάξεις το κομμάτι μόνος σου ή να προσαρμόσεις έτσι το παζλ, ώστε να κρατήσεις μία ολοκληρωμένη μεν μικρότερη δε σε μέγεθος εικόνα. Εγώ θα κρατήσω την εικόνα αυτούσια, παρ’ όλα τα «ψεγάδια» της.

it was a walk in my shoes...

Καλές Εορτές
Σταύρος Ιωάννου

     Πορνεία! Πολύ εύηχη λέξη. Πάντα θεωρούσα εύηχες τις λέξεις που έχουν «ρ», ειδικά όταν αυτό βρίσκεται σε συμφωνικό σύμπλεγμα. Ίσως είναι κατάλοιπο της πρότερης δυσκολίας μου στην άρθρωσή του. Δεν είναι ειρωνικό μία τόσο όμορφη ηχητικά λέξη να χρησιμοποιείται για να αποδώσει το νόημα της πώλησης του κορμιού μας; Όπως και εσύ ίσως, έχω αναρωτηθεί πολλές φορές για το ποιες μπορεί να είναι εκείνες οι συνθήκες που οδηγούν κάποιον σε αυτό το έσχατο ‒για πολλούς‒ σημείο. Ξέρω, κάπου εδώ θα σε πιάσουν οι σεμνοτυφίες και θα σκεφτείς είναι ο απόλυτος εξευτελισμός, είναι ντροπιαστικό, απάνθρωπο, ανήθικο, και όλα αυτά που κατά καιρούς έχουμε όλοι μας σκεφτεί, πει ή δηλώσει για το «αρχαιότερο επάγγελμα». Εγώ θα το περιέγραφα ως βεβήλωση, βεβήλωση του μυώδη ναού μας.

    Ναι, περί βεβήλωσης πρόκειται. Είναι όμως μία βεβήλωση που δεν είναι τόσο μακρινή όσο φαντάζει. Και, δυστυχώς, δεν είναι η μόνη που βιώνουμε. Βλέπεις, εγώ πιστεύω ότι όλοι μας είμαστε εν δυνάμει τα πάντα, και σε αυτούς τους ‒χαλεπούς, όπως λέει και μία φίλη μου‒ καιρούς που ζούμε τίποτα δεν απέχει τόσο πολύ από κάτι άλλο, όσο κι αν θέλουμε να το πιστεύουμε. Όλα απέχουν μιαν ανάσα ή ακόμα χειρότερα έχουν γίνει ανάσα. Κάποιες φορές χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. Όλα είναι πιο κοντά μας, πιο μέσα μας από ποτέ. Όλα, ακόμα και η πορνεία!

    Πορνεία, λοιπόν, ονομάζεται η εκούσια προσφορά του σώματος προς ικανοποίηση της γενετήσιας ορμής του αποδέκτη με χρηματικό αντάλλαγμα. Προέρχεται από το ρήμα «πέρνημι», που σημαίνει «πουλώ». Το πρόσωπο που παρέχει σεξουαλικές υπηρεσίες με τον τρόπο αυτό ονομάζεται «πόρνη». Με άλλα λόγια, πορνεία είναι η πώληση ή το ξεπούλημα, αν θες. Και άρα «πόρνη» είναι μία έμπορος που εμπορεύεται ένα ιδιάζων εμπόρευμα. Ναι, ξεπουλάει το κορμί της έναντι ενός ευτελούς ‒συνήθως, γιατί υπάρχουν και εξαιρέσεις‒ ποσού. Σε έναν κόσμο, λοιπόν, που ξεπουλιούνται οι πάντες και τα πάντα, σε έναν κόσμο που όλα υποβάλλονται σε ένα διαρκή πλειστηριασμό, όλοι πουλάμε και πουλιόμαστε. Ξεπουλάμε και ξεπουλιόμαστε. Εκπορνεύουμε και εκπορνευόμαστε. Άρα, πώς μας λες; Τι γίναμε; Τι είμαστε;

    Πόρνες! Ναι, πόρνες είμαστε όλοι. Άλλοι πουλάμε τον εαυτό μας έναντι στιγμών ευτυχίας, άλλοι πουλάμε το μυαλό μας έναντι ευτελών ποσών, άλλοι ξεπουλάμε τα όνειρά μας, τα ταλέντα μας, άλλοι πουλάμε ακόμα και το κορμί μας έναντι μιας στιγμιαίας ηδονής. Οι περισσότεροι από εμάς δεν το ξέρουμε καν. Έχουμε συνηθίσει να λέμε, να κρίνουμε σύμφωνα με ηλίθιες αναχρονιστικές ηθικές αξίες. Αξίες που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν πιστεύουμε και δεν πρεσβεύουμε. Γιατί δεν είναι χειρότερο το να πουλάς το κορμί σου για να βγάλεις το ψωμί σου από το να ευτελίζεις τα ιδανικά σου για να κερδίσεις ακριβώς το ίδιο πράγμα. Δεν είναι πιο ηθικό το να απομένει χωρίς μέλλον το 16χρονο. Δεν είναι λιγότερο εξευτελιστικό το να παραμερίζεις το «εγώ» σου για να μπορείς να χρησιμοποιείς ένα μη-επαρκές «εμείς». Δεν είναι λιγότερο ταπεινωτικό το να εξαργυρώνεις το μυαλό σου σε ανθρώπους που θεωρείς ανόητους. Δεν είναι περισσότερο ενάρετο το να αναλώνεις το ταλέντο σου σε ανθρώπους που είναι ανίκανοι να το εκτιμήσουν. Δεν προσβάλλει λιγότερο τα χρηστά ήθη το να πατάς επί πτωμάτων για να κερδίσεις μία στημένη και δήθεν ευημερία. Για μένα όλα αυτα το ίδιο ανήθικα με την πορνεία είναι. Την ίδια διαφθορά και σαπίλα κρύβουν. Γιατί δεν μπορείς να θεωρείς το ένα ξεπούλημα έκλυτο και νοσηρό και το άλλο να το θεωρείς απλώς απαραίτητο για την επιβίωσή σου.

    Όλα πορνεία είναι. Όλα ξεπούλημα τα θεωρώ και όλοι τα έχουμε κάνει. Και αφού, λοιπόν, τα έχεις ξεπουλήσει όλα ‒ιδανικά, όνειρα, συναισθήματα, ταλέντα, μυαλό, έρωτες, φιλίες, ψυχή‒, σε ενοχλεί να ξεπουλήσεις και το κορμί σου; Αυτό σού μένει για να μπορείς να καθησυχάζεις την συνείδησή σου; Αυτό ηρεμεί και κοιμίζει τις όποιες τύψεις νιώθεις καθημερινά; Αυτό σε κάνει να διατηρείς ακέραιη και άμεμπτη την ηθική σου; Αυτό είναι που θα διαφυλάξει άθικτη την ορθότητα και την αγνότητα του εαυτού σου; Αφού δεν έχεις ξεπουλήσει, ακόμα ίσως, το κορμί σου, όλα «βαίνουν λίαν καλώς»; Καταλαβαίνω ότι μπορεί να το θεωρείς ως την «έβδομη σφραγίδα», αλλά δεν νομίζω ότι ακουγέται πλέον τόσο μακρινό όσο όταν άρχισες την ανάγνωση.

    Ναι, στην Ελλάδα του 2012, ή καλύτερα στο πλανήτη το 2012, όλοι έχουμε γίνει πόρνες. Εκδίδουμε καθημερινά κομμάτια του πολύτιμου «εγώ» μας για συναισθηματικά, υλικά ή πνευματικά ανταλλάγματα. Κι αν όντως είμαστε πόρνες, τότε έχουμε και την ιδιότητα της τσατσάς ‒ του προαγωγού. Και είμαστε και πολύ κακοί συνήθως, γιατί σχεδόν ποτέ δεν κοιτάμε πώς να διαφυλάξουμε άρτιο το «εμπόρευμα». Το δίνουμε κοψοχρονιά στο πρώτο παζάρεμα. Θα μου πεις, εντάξει, δεν είναι ακριβώς έτσι, είναι δύσκολα τα πράγματα, χρειάζονται κάποιες υποχωρήσεις, πρέπει να συμβιβαστούμε αλλά δεν είναι και τόσο τραγικά… Κι όμως, τόσο τραγικά είναι! Τόσο τραγικά τα καταντήσαμε και καμία δικαιολογία δεν τα «ψιμυθιοποιεί».

    Ως τέλος θα δανειστώ το στίχο του Ελύτη από την ποιητική συλλογή Μαρία Νεφέλη: «Όταν η συμφορά συμφέρει λογάριαζέ την για πόρνη».

it was a walk, in my shoes...

Καλώς όρισες άνοιξη!
Σταύρος Ιωάννου

    Μια φορά και έναν καιρό... Γνωστή φράση, ε; Σου φέρνει όμορφες αναμνήσεις με εσένα παιδάκι, συνήθως φορώντας μιαν απαίσια πιτζάμα στο κρεβάτι και τη μαμά ή τη γιαγιά στο προσκεφάλι καθισμένη να σου λέει ιστορίες. Όμορφες ιστορίες. Ιστορίες με ωραίες πριγκίπισσες, μαγεμένους πρίγκιπες, άλογα, ξωτικά, νεράιδες και ό,τι άλλο εξωπραγματικό και μαγικό. Παραμύθια. Τα παραμύθια είναι οι ιστορίες που συνήθως μας έκαναν να ονειρευτούμε, να χαρούμε ή, πιο πρακτικά, να κοιμηθούμε και να φάμε, εγώ πάντως την γκάνιαζα τη μάνα μου να μου λέει παραμύθια για να τα φάω τα έρμα τα ρεβίθια. Τα παραμύθια ήταν και είναι ιστορίες αγάπης, αληθινής αγάπης, όπως χαρακτηριστικά λένε. Όμορφα πριγκιπόπουλα τρέχουν με τα λευκά τους άλογα, σκαρφαλώνουν σε απρόσιτους πύργους και σώζουν όμορφες πριγκίπισσες από τέρατα. Σε άλλα, πάλι, ο μαγεμένος πρίγκιπας περιμένει το φιλί της «αληθινής αγάπης» για να ξαναπάρει την όμορφη, πραγματική μορφή του.

    Μεγαλώνοντας λοιπόν με παραμύθια σού καλλιεργείται η ιδέα ότι έτσι πρέπει να είναι τα πράγματα και στη ζωή. Ότι θα βρεις τον έρωτα στα μάτια ενός γοητευτικού πρίγκιπα, ότι θα σε σώσει και θα ζήσετε καλά και ευτυχισμένοι πέρα από τα καθημερινά προβλήματα της ζωής. Γιατί κανένα παραμύθι δεν αναφέρει τη σκατά ψυχολογία μιας πριγκίπισσας με δυο παιδιά και έναν άντρα, ο οποίος μετά από δεκαπέντε χρόνια γάμου την παραμελεί. Κανένα παραμύθι δεν αναφέρει την αγωνία του πρίγκιπα όταν στα σαράντα του βρίσκεται άνεργος. Και εδώ θα μου πεις «μα είναι παραμύθια, είναι για παιδιά». Ναι! Είναι για παιδιά που κάποια στιγμή θα γίνουν ενήλικες. Είναι για παιδιά που σε λίγα χρόνια θα κληθούν να αντιληφθούν ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι. Ότι δεν έρχεται κανείς να τους σώσει, ότι η κακιά μητριά δεν πεθαίνει τόσο εύκολα. Ναι, είναι για παιδιά. Για παιδιά που, όπως και εμείς μεγαλώνοντας, θα αναρωτιούνται μήπως φταίνε αυτά και δεν έρχεται η καλή νεράιδα. Για παιδιά που θα πιστεύουν ότι με το πρώτο φιλί θα βρουν την αγάπη. Για παιδιά που θα μεγαλώσουν και θα ρωτήσουν: «Πού είναι τα παραμύθια που μου τάξατε;».

    Και φτάνεις στα είκοσι τέσσερά σου και αναρωτιέσαι τι ακριβώς νοήματα σου περνούσαν οι όμορφες ιστορίες που με αγωνία αποζητούσες να ακούσεις ξανά και ξανά. Πάντως, όχι τα σωστά. Όχι τα νοήματα που θα έπρεπε να πάρεις από παιδί για να γίνει λίγο πιο εύκολος αυτός ο κόσμος. Όχι, στα παραμύθια δε λένε πόσο μπορεί να πονέσεις σε αυτή την, πολλές φορές, αέναη αναζήτηση της «αληθινής αγάπης». Κανένα παραμύθι δε σου διδάσκει πώς μπορείς να συμβιβαστείς με κάτι λιγότερο από ένα γυάλινο γοβάκι. Αφού ακόμα και η Σταχτοπούτα, μια ξεπεσμένη γόνος καλής οικογένειας και μετέπειτα καπνοδοκαθαρίστρια, άξιζε ένα γυάλινο γοβάκι, εσύ θα αρκεστείς στο σταράκι; Ποτέ! Θα περιμένεις μέχρι να έρθει ο πρίγκιπας. Ο πρίγκιπάς σου! Κούκλα, σου έχω νέα. Τζάμπα περιμένεις. Δεν πρόκειται να εμφανιστεί ούτε ο πρίγκιπας ούτε η νεράιδα-νονά που θα μεταμορφώσει το κινέζικο φουστανάκι σου σε φόρεμα υψηλής ραπτικής.

     Ό,τι σου μάθαιναν λοιπόν τόσα χρόνια από την εξιστόρηση όλων αυτών ξέχνα το. Καμιά νεράιδα δε θα σε κάνει από Κουασιμόδο «prince charming», και, αν το κάνει κάποιος, τότε σίγουρα θα πρέπει να τα σκάσεις χοντρά. Οι πριγκίπισσες δε θα ξυπνήσουν όσα φιλιά και να τους δώσεις. Όσο για τους πρίγκιπες, όσοι απέμειναν παντρεύονται την αδελφή μιας «Πίπα». Οπότε μην ξεροσταλιάζεις σε κανέναν πύργο με το μαλλί στο χέρι περιμένοντας να φωνάξει κάποιος «ρίξε τα χρυσά μαλλιά σου». Όσο για τα φιλιά, να είσαι φειδωλή. Μην πιστέψεις ότι με ένα φιλί ο βλεννώδης άνουρος ‒έλα, το βάτραχο εννοώ‒ θα μεταμορφωθεί στον ψηλό, γοητευτικό πρίγκιπα που θα σε «κάνει βασίλισσα». Το πιθανότερο είναι να γίνεις και εσύ βάτραχος…

    Τι θα κρατήσει, λοιπόν, τη μαγεία ζωντανή; Από πού θα αντλήσουμε δύναμη και ελπίδα για να συνεχίσουμε; Τώρα που λόγω ηλικίας και εμπειριών όλος αυτός ο κόσμος καταρρέει, πού θα βρούμε παρηγοριά; Νομίζω στον εαυτό μας. Ναι! Αυτός και πάλι θα μας δώσει τη λύση. Αυτός θα υποκινήσει όλους τους απαραίτητους μηχανισμούς για να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας, ίσως και με κάποια μικρή βοήθεια. Θα πάρουμε τα παραμύθια, τη μοίρα και τη ζωή μας στα χέρια μας! Αρκετά περιμέναμε να μας σώσουν, να μας ελευθερώσουν, να μας λύσουν τα μάγια.

    Ας σκοτώσουμε τους δράκους μας και ας δώσουμε ένα καλό μάθημα στη σκρόφα την κακιά μάγισσα. Να ξέρεις ότι πιθανότατα δε θα μπορέσουμε να τη σκοτώσουμε, αλλά μπορούμε να της προκαλέσουμε σοβαρούς τραυματισμούς. Εξάλλου είναι προτιμότερο, φαντάζομαι και πιο σημαντικό, να το κάνουμε μόνοι μας. Ναι! Ας ψάξουμε πώς μπορούμε να λύσουμε μόνοι μας τα μάγια, όχι μόνο γιατί δε θα το κάνει κανείς για μας, αλλά γιατί θα σημαίνει περισσότερα. Ας κατέβουμε από τους θρόνους μας. Έφτασε ο καιρός να αποδράσουμε από τους πύργους και τις φυλακές όπου μας έχουν βάλει ή όπου μπήκαμε οικειοθελώς και να βγούμε «εκεί έξω». Είναι όμορφα, και σίγουρα θα τύχουν σε όλους μας ωραίες περιπέτειες.

    Και αν όλα αυτά τα ακούς πολύ απαισιόδοξα και δυσοίωνα, έχω να σου προτείνω κάτι καλύτερο. Φτιάξε το δικό σου παραμύθι. Ήρθε η εποχή να φτιάξουμε άλλα παραμύθια. Καινούρια! Παραμύθια χωρίς παλάτια και κακές μάγισσες. Παραμύθια που θα λένε για τις δυσκολίες των παραμυθιών. Παραμύθια με κλάματα, κλάματα αληθινά, κλάματα πόνου. Παραμύθια με μεθύσια και ρεζιλίκια. Παραμύθια με ξεπέτες και ψεύτικες αγάπες. Παραμύθια με καθημερινές κοπέλες που προσπαθούν να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δουλειά και προσωπική ζωή. Παραμύθια με ιδιωτικούς υπαλλήλους των 600 ευρώ, που προσπαθούν να επιβιώσουν. Παραμύθια με έρωτες που πέρασαν δυσκολίες σε δυαράκι πολυκατοικίας του ’60. Παραμύθια με όμορφες βόλτες στην πόλη με το Σκαραβαίο. Παραμύθια με αγάπες που δεν ευδοκίμησαν. Παραμύθια με φίλους και εχθρούς. Παραμύθια με ομορφιά και ασχήμια, με χαρά και λύπη. Παραμύθια με αγάπες και φιλίες, που μοιάζουν παραμυθένιες. Παραμύθια που θα μιλάνε για τη ζωή σου, τη ζωή μου και τη ζωή άλλων υπαρκτών προσώπων.

    Παραμύθια με σένα και μένα μέσα. Θα μου πεις «αυτά δε θα είναι παραμύθια!», κι όμως είναι! Για κάποιους εκεί έξω έχεις την τέλεια ζωή, έχεις μια παραμυθένια ζωή. Η ρουτίνα, η καθημερινότητα, το άγχος, ο μαλάκας προϊστάμενος σε έχουν κάνει να μην το αντιλαμβάνεσαι. Σκέψου, αναλογίσου πόσα συναισθήματα έχεις νιώσει, πόσες χαρές, πόσες λύπες, πόσα δυνατά γέλια χαράς ‒ ξέρεις, από αυτά που κάνουν τους γύρω σου να σε κοιτάνε. Πόσοι φίλοι σε αγάπησαν, πόσοι σε πρόδωσαν, πόσα σου έμαθαν όλα αυτά. Αναπόλησε πόσοι έρωτες σε έκαναν να χαμογελάσεις και να λάμπεις και πόσοι σε έκαναν να μεθοκοπάς επί μήνες για να ξεχάσεις. Σκέψου, σκέψου και ξανάνιωσέ τα. Και είμαι σίγουρος ότι ένα ωστικό κύμα συναισθημάτων θα σε διαπεράσει. Τώρα, απάντησέ μου ειλικρινά, απάντησε στον εαυτό σου ειλικρινά, νιώθεις ή όχι ότι η ζωή σου είναι παραμυθένια;

Και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς... Αληθινά!

it was a walk in my shoes...
Σταύρος Ιωάννου

    Μόνο μία λευκή σελίδα θα άρμοζε κάτω από αυτό τον τίτλο. Κι’ όμως, να ένα κείμενο, μία προσπάθεια κατανόησης και προβληματισμού για αυτήν τη  λέξη, την έννοια, το συναίσθημα. Αγάπη, λοιπόν…

    Έχουν γραφτεί ποιήματα, θεατρικά, τραγούδια. Έχουν δημιουργηθεί μύθοι και θρύλοι στο όνομά της. Μία λέξη, πέντε γράμματα, εκατομμύρια νοήματα. Αγάπη, λέξη μικρή, λέξη βαρύγδουπη. Άλλοτε μας προκαλεί χαρά, άλλοτε θλίψη, άλλοτε εκδηλώνεται με ένα χαμόγελο, με μια ματιά, άλλοτε με δάκρυ, με πόνο. Τι είναι; Συναίσθημα θα μου πεις. Ναι, συναίσθημα, τι συναίσθημα όμως; Ποιος μαγικός συνδυασμός γίνεται στον εγκέφαλό μας και μας κάνει να νιώθουμε αυτό το τόσο μεγάλο σε νόημα ουσιαστικό; Και πώς μπορείς να ορίσεις την αγάπη; Όχι, θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε την αγάπη σαν ένα απλό συναίσθημα! Στην πραγματικότητα είναι τρόπος ζωής. Επιλογή! Είναι η επιλογή του τρόπου να υπάρχεις μέσα στον κόσμο. Είναι ένας τρόπος να δεις τον εαυτό σου και τους άλλους, να δεις τον εαυτό σου στους άλλους και τους άλλους σε εσένα!

    Όλοι έχουμε αγαπήσει. Βλέπεις, οι άνθρωποι είμαστε προικισμένοι με αυτή την ικανότητα. Γεννιόμαστε ικανοί να αγαπήσουμε, όσο κι αν δεν το πιστεύεις. Υπάρχει από την πρώτη μας ανάσα, αγαπάμε από το πρώτο δευτερόλεπτο της ζωής μας, αγαπάμε τον άνθρωπο που μας έφερε σε αυτή. Αυτή είναι η οικογενειακή αγάπη. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι ανιδιοτελής και ελεύθερη, εφόσον τίθεται το θέμα της εξάρτησης μεταξύ παιδιού μητέρας, αλλά σίγουρα είναι δυνατή ασπίδα για την πρώτη αντιμετώπιση του κόσμου.

    Έπειτα έρχεται η αγάπη για μάθηση. Ναι, κι όμως υπάρχει! Όλοι την έχουμε βιώσει, κάποιοι από εμάς, εντάξει, οι περισσότεροι, ίσως, την έχουμε ταυτίσει με την όμορφη δασκάλα, με ή χωρίς χρυσά μαλλιά, ή με το γοητευτικό γκριζομάλλη καθηγητή, κύριε Φλωρά, κύριε Φλωρά! Αυτό συμβαίνει γιατί αγάπη είναι μάθηση ‒αγαπώ σημαίνει μαθαίνω να αγαπώ και να ζω με τους άλλους‒ και η μάθηση είναι αγάπη, εξάλλου η ζωή είναι μάθηση και όλοι, ακόμα και ο πιο γρουσούζης και απαισιόδοξος άνθρωπος ‒όχι δεν αναφέρομαι σε εμένα‒ αγαπάει ή έχει αγαπήσει κάποιες φορές στη ζωή.

    Αργότερα μαθαίνουμε να αγαπάμε τους φίλους μας, πλατωνική αγάπη. Είναι ίσως η πιο ανιδιοτελής, ελεύθερη και αληθινή αγάπη. Βλέπετε, τους φίλους τούς διαλέγουμε, δεν υπάρχει και δε χωράει πρέπει. Η αγάπη για «τα κολλητάρια», «κολλητές», «φίλους» είναι ίσως η πιο ειλικρινής,  δεν οφείλεται σε καμία σωματική έλξη, σε καμία περίεργη ‒ περίπλοκη εγκεφαλική λειτουργία, όπως στην περίπτωση του έρωτα. Με λίγα λόγια, τους αγαπάμε γιατί γουστάρουμε. Επιλέγουμε, προσπαθούμε, παλεύουμε και χτίζουμε τις φιλικές μας σχέσεις με θεμέλιο την αγάπη.

    Και έρχεται το δυνατό χαρτί. Η ερωτική αγάπη. Η αγάπη, όχι ο έρωτας, η αγάπη που νιώθεις, και θα νιώθεις, για τον άνθρωπο με τον οποίο έγινες ένα. Η αγάπη για το μισό του ένα που είστε ή γίνατε ή θα γίνετε. Αγάπη ολοκληρωτική, ίσως, που σε έκανε να παραμερίσεις τον εαυτό σου, τα θέλω σου, το εγώ σου και σε έκανε να πεις και να πιστέψεις στο εμείς. Ναι, ακόμα και εσύ που έλεγες «ποτέ δε θα γίνω ένας απ’ αυτούς». Ξέρεις, την αγάπη που η θύμησή της και μόνο σού φέρνει αυτό το ηλίθιο, χωρίς λόγο χαμόγελο ή αυτήν που μουσκεύει το μαξιλάρι σου κάθε βράδυ. Όλα εκδηλώσεις αγάπης είναι και όλα τα ζούμε ή θα τα ζήσουμε στη ζωή, και το μόνο που πρέπει να λέμε είναι «ευχαριστώ που νιώθω!»

    Υπάρχουν και άλλα είδη αγάπης, όπως η θρησκευτική, η αγάπη για τα ζώα, η αγάπη για τον εαυτό μας και πολλά ακόμα που ξεχνάω ή μπορεί να μην τα έχω νιώσει. Ναι, λένε ότι η αγάπη έχει πολλές μορφές, και μάλλον έτσι είναι. Η αγάπη έχει πρόσωπα άπειρα. Κάποια σκυθρωπά και θλιμμένα, άλλα φωτεινά γεμάτα ζωή.  Πώς αντιδρούμε και πώς ενεργούμε κρίνεται κάθε φορά από τις συνθήκες. Τι θα σου προκαλέσει κάθε φορά άγνωστο! Πώς αντιδρούμε στην αγάπη; Τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουμε; Δεν υπάρχει κανένας Νικόλαος Τσελεμεντές για να εκδώσει τον οδηγό για την αγάπη, αλλά, και να είχε υπάρξει, κανείς δε θα τον ακολουθούσε, γιατί χάνεται έτσι όλη η μαγεία, όλη η γεύση. Άρα τι κάνουμε; Κολυμπάμε! Βουτάμε στην απέραντη αυτή θάλασσα και κολυμπάμε, κι όταν βρούμε σωσίβια τα χρησιμοποιούμε, τα χρησιμοποιούμε, συνετά και προσεκτικά. Ακούμε από εδώ, διαβάζουμε από εκεί, κρατάμε, πετάμε, μορφοποιούμε, αλλάζουμε, και κάπως έτσι τη βιώνουμε την αγάπη όλοι μας.

    Πολλοί μύθοι, πολλά ρητά υπάρχουν για την αγάπη, για μένα κάποια ισχύουν, κάποια όχι, κάποια με προβληματίζουν και κάποια με κάνουν να θέλω να αποδείξω ότι δεν είναι έτσι ‒ κάτι παρόμοιο θα πρέπει να συμβαίνει και σε εσένα, ίσως κάποια μελαγχολικά βράδια με ένα κόκκινο κρασί συντροφιά. Αγάπη, λένε, σημαίνει να δέχεσαι τον άλλο με τα ελαττώματά του, να του χαϊδεύεις τα αυτιά ή μήπως σημαίνει πόνος, επίκριση και προσπάθεια; Εγώ, πάλι, λέω ότι, όταν αγαπάς, θέλεις το καλύτερο για τον άλλον είτε φίλος, είτε σχέση, είτε η μάνα σου. Ναι, το καλύτερο γι’ αυτούς σύμφωνα με τα δικά σου κριτήρια. Κάποιες φορές μπορεί να γίνει καταπίεση και επίκριση, άλλες να πρέπει να χαϊδέψεις τα αυτιά ‒ σκέψου μόνο την κολλητή σου ή την κοπέλα σου μετά από αποτυχημένο κούρεμα, με τα μάτια πρησμένα από το κλάμα, της χαϊδεύεις ή δεν της χαϊδεύεις τα αυτιά;

    Είναι η αγάπη ελευθερία, είναι δέσμευση; Είναι αιώνια; Δημιουργείται ή κατακτάται; Τελειώνει ή είναι παντοτινή; Και, αν τελειώνει, τι γίνεται μετά το τέλος της; Μας έχουν μάθει η αγάπη να είναι παντοδύναμη, να νικάει τα πάντα, να γεφυρώνει τα χάσματα, να δημιουργεί γέφυρες. Έχουν πει ότι η αγάπη όλους τους βρίσκει, ότι ταξιδεύει και φτάνει παντού. Και αν δεν είναι έτσι; Αν όλα αυτά είναι δημιουργήματα του ανθρώπου; Υπάρχει όντως σαν συναίσθημα; Αν όχι, πώς αλλιώς, με ποια λέξη, με ποια έννοια μπορείς να αποδώσεις όλα αυτά τα οποία αναφέρεις ως αγάπη;

    Σκέψεις, σκέψεις και λόγια. Λόγια αραδιασμένα ασυνάρτητα σε ένα φύλλο. Ερωτήσεις, ερωτήσεις, ερωτήσεις ξεπηδάνε από παντού. Και οι απαντήσεις; Ποιος θα τις δώσει; Πού θα τις βρούμε; Μάλλον η απάντηση είναι το ίδιο το συναίσθημα. Το συναίσθημα της αγάπης! Τι είναι; Τι ισχύει από όλα αυτά που λέγονται γι’ αυτή; Μάλλον τίποτα απ’ όλα αυτά και όλα μαζί, έχει χρώμα λευκό είπαμε. Λευκό ‒ όχι επειδή δηλώνει την απουσία, αλλά γιατί το λευκό συγκεντρώνει όλα τα χρώματα. Εξάλλου, είναι προτιμότερο να τη ζεις, παρά να προσπαθείς να την αναλύσεις. Όπως λέει και ο Πάολο Κοέλιο, «Είναι ανώφελο να μιλάς γι’ αγάπη, γιατί η αγάπη έχει τη δική της γλώσσα και μιλάει από μόνη της».  Ναι, η αγάπη μιλάει και ενεργεί μόνη της, το πιστεύω, όπως πιστεύω ότι βρίσκεται παντού.

    Η αγάπη μπορεί να είναι κρυμμένη στα πιο απίθανα μέρη. Είναι κάτω από ένα στολισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο, στο βλέμμα της μικρής Κυριακής όταν λέει  «η γιογιαχιά είναι για χιένα» (η ζωγραφιά είναι για σένα), στο δυνατό γέλιο του Πάνου όταν κάνω σαρδάμ ή ακόμα και σε μια φωτισμένη βιτρίνα. Είναι στα δάκρυα της μαμάς όταν σε βλέπει με το πτυχίο –μπορεί να είναι και επειδή για μία φορά είσαι ντυμένος σαν άνθρωπος, ακόμα αναρωτιέμαι γι’ αυτό‒, είναι στην κατσάδα της κολλητής ή του κολλητού για τη χθεσινή μαλακία ή στις τηγανητές πατάτες της γιαγιάς ‒ η δική μου, πάντως, φτιάχνει τις καλύτερες τηγανιτές πατάτες. Είναι στο γνώριμο άρωμα που σε αναστατώνει όταν βρίσκεται δίπλα σου ‒ξέρεις τι εννοώ‒, είναι στην οικεία φωνή από την άλλη άκρη της γης στην άλλη πλευρά της γραμμής, είναι στην αγκαλιά και το χέρι που ψάχνεις ‒ αναζητάς λίγο πριν κοιμηθείς. Σε όλα αυτά, και σε άλλα τόσα μικρά και μεγάλα θα βρεις την αγάπη. Είναι κάπου εκεί και σε περιμένει να την ανακαλύψεις, να τη γευτείς , να τη ζήσεις!

    Για τη νέα αυτή χρονιά, λοιπόν, θα ευχηθώ να γίνουμε όλοι μας λίγο περισσότερο εξερευνητές. Και αν «η αγάπη» δεν έρθει αυτούς τους δώδεκα μήνες, δε θα είναι επειδή κάτι δεν έκανες καλά, ούτε επειδή δεν έψαξες στα σωστά μέρη ούτε γιατί έκανες λάθη. Απλώς, κάποιες φορές, έρχεται από πολύ μακριά, οπότε ας της δώσουμε λίγο περισσότερο χρόνο. Εξάλλου, ό,τι κι αν έρθει, ό,τι κι αν γίνει την καινούρια χρονιά, το σίγουρο είναι ότι θα σε γεμίσει με εμπειρίες και εφόδια, και σίγουρα, ακόμα και στα πιο άσχημα, υπάρχει κάτι θετικό, γιατί, όπως λέει και ο καινούριος καλύτερός μου φίλος, ο μικρός Έκτορας, «Στην ζωή πρέπει να βλέπεις την θετική πλευρά των πραγμάτων»*.

it was a walk, in my shoes...

Καλή χρονιά σε όλους μας!
Σταύρος Ιωάννου

_______________________
*Αναφορά στο βιβλίο του Φρανσουά Λελόρ Ο μικρός Έκτορας και τα μυστικά της ζωής.