Γυναίκα... Ευλογία ή κατάρα;
γράφει η Νεφέλη Π.Ζ.
Ανέκαθεν με τις Παγκόσμιες Ημέρες δεν τα πήγαινα καλά. Τις θεωρώ λιγάκι ψεύτικες, γιατί πιστεύω πως δεν αρκεί μια ημέρα το χρόνο, για να τιμάμε και να θυμόμαστε την όποια κατάσταση. Θα κάνω όμως μια εξαίρεση για τη γιορτή της γυναίκας, γιατί μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω αναφορά στο τι ακριβώς σημαίνει γιορτή της γυναίκας. Κατ' εμέ, λοιπόν, γιορτή της γυναίκας δεν είναι το γλυκό «χρόνια πολλά» και τα λουλούδια που ενδεχομένως κάποιες από εμάς θα δεχθούν. Ούτε είναι η έξοδος με φίλες για ένα ποτό ή έστω, αν θέλεις, δεν είναι ΜΟΝΟ αυτά.
Καταρχήν, ας δούμε πώς έφτασαν οι γυναίκες στο να γιορτάζουν αυτή την ημέρα. Η πρώτη Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρίου του 1909. Καθιερώθηκε από το Σοσιαλιστικό Κίνημα ως τιμή προς τις γυναίκες απεργούς της βιομηχανίας ενδυμάτων, οι οποίες αξίωσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και «ίση αμοιβή για ίση εργασία» με τους άνδρες. Ο διεθνής χαρακτήρας της Ημέρας της Γυναίκας καθιερώθηκε το 1910 στην πρώτη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών στο πλαίσιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στην Κοπεγχάγη. Η πρόταση για μία Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας έγινε από τη σοσιαλίστρια πολιτικό Κλάρα Ζέτκιν, η οποία πρότεινε να αφιερωθεί η ημέρα αυτή στις Αμερικανίδες εργάτριες για τους σημαντικούς τους αγώνες, και η πρόταση έγινε δεκτή ομόφωνα από τις περισσότερες εκ των 100 γυναικών, που ήταν οι εκπρόσωποι 17 συμμετεχόντων χωρών. Την επόμενη χρονιά η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις 19 Μαρτίου με την πραγματοποίηση μεγάλων πορειών σε Αυστρία, Δανία, Γερμανία και Ελβετία. Μεταξύ των αιτημάτων τους η επέκταση του δικαιώματος ψήφου και του δικαιώματος του εκλέγεσθαι και στις γυναίκες, τα ίσα εργασιακά δικαιώματα, η καταπολέμηση των διακρίσεων κ.ά.
Νωρίτερα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκειά του το Γυναικείο Κίνημα συνδέθηκε με το Αντιπολεμικό Κίνημα. Οι γυναίκες της Ρωσίας συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, γιορτάζοντας τη συγκεκριμένη μέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου, ενώ σε όλη την Ευρώπη στις 8 Μαρτίου ή κοντά σε αυτή την ημερομηνία διοργανώθηκαν πορείες από γυναίκες για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, την έκφραση αλληλεγγύης καθώς και κατά του πολέμου. Το 1917 στην Οκτωβριανή Επανάσταση οι Ρωσίδες συμμετείχαν μαζικά σε απεργίες και διαδηλώσεις, διεκδικώντας «Ψωμί και Ειρήνη». Αυτό έγινε την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου, η οποία σύμφωνα με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο συμπίπτει με την 8η Μαρτίου. Τέσσερις μέρες αργότερα ο Τσάρος εκθρονίστηκε και η προσωρινή κυβέρνηση παραχώρησε στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου. Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του ’60 αναζωογόνησε τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, που από το 1975 διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων. Τελικά, το 1977 καθιερώθηκε η 8η Μαρτίου από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη. Με την έγκριση του ψηφίσματος αναγνωρίστηκε και ο ρόλος των γυναικών στην ανάπτυξη, ενώ παράλληλα ο ΟΗΕ έκκληση για την άρση των διακρίσεων και για την ενθάρρυνση της ίσης και πλήρους συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνία.
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, η ημέρα αυτή πήρε τη μορφή τού να διασκεδάζουν οι γυναίκες βγαίνοντας ως γυναικοπαρέες, χωρίς την παρουσία των συζύγων και ανάθεμα και αν γνωρίζουν οι μισές γυναίκες τους αληθινούς αγώνες που έδωσαν κάποιες άλλες ομόφυλες, ώστε να μπορούν εκείνες σήμερα να βγαίνουν και να διασκεδάζουν. Αναρωτιέμαι, όμως, αλήθεια ποια η θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία! Η θέση της γυναίκας συνεχίζει να είναι επιβαρυμένη μέσα από πολλούς ρόλους. Είναι σύζυγος, μητέρα, κόρη, ερωμένη, φίλη, επαγγελματίας, νοικοκυρά και πολλά άλλα. Τα καταφέρνει όλα αυτά μια γυναίκα; Εν μέρει. Είναι αδύνατον να είναι καλή σε κάθε ρόλο της, και αυτό ίσως να είναι μια από τις αιτίες που έκαναν τη γυναίκα τού σήμερα να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη φύση της: Να είναι δηλαδή γυναίκα. Νομίζω πως η σημερινή γυναίκα του δυτικού πολιτισμού έκανε κατάχρηση της έννοιας «φεμινισμός» με αποτέλεσμα να χάσει το δρόμο της. Οι αγώνες που δώσανε πριν πολλά χρόνια οι ομόφυλές μας δεν ήταν για να χαιρόμαστε σήμερα μια ανεξέλεγκτη ελευθερία όπως νομίζουμε, αλλά για να έχουμε μια ίση μεταχείριση και δικαιώματα, μιας και δεν είμαστε άβουλα όντα. Να έχουμε το σεβασμό που μας αξίζει και την αναγνώριση ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Και ενώ όλα αυτά τα θεωρούμε αυτονόητα ‒δικαίωμα στην ψήφο, στην ελευθερία, στην παιδεία, στα εργασιακά δικαιώματα και σε πολλά άλλα‒, σε κάποιες χώρες του ανατολικού κόσμου όλα αυτά φαντάζουν για τις γυναίκες τού σήμερα όνειρο απατηλό και συνεχίζουν να σηκώνουν τον σταυρό τους.
Από την άλλη, στο δικό μας πολιτισμένο, υποτίθεται, κόσμο, όπου η γυναίκα είναι πλέον απελευθερωμένη, ο φόβος, η βία και η εκμετάλλευση, καλά κρατούν. Χιλιάδες κακοποιημένες γυναίκες θα συνεχίσουν να σιωπούν, να κρύβουν τις πληγές τους με γερές δόσεις μεϊκάπ και πολύχρωμα φουλάρια τυλιγμένα στο λαιμό τους. Χιλιάδες γυναίκες θα συνεχίσουν να ζουν κάτω από τη σκιά του φόβου, και τη σημερινή ημέρα όχι μόνο δε θα τη γιορτάζουν, αλλά ίσως να μην ξέρουν καν πως υπάρχει. Μα και αν υπάρξουν κάποιες που τη γνωρίζουν, απλώς θα κρυφτούνε μέσα στο πλήθος βουβά και σχεδόν σαν αόρατες και υπεράνω κάθε υποψίας.
Η γιορτή της γυναίκας υπάρχει, για να μας θυμίζει τους αγώνες που έδωσαν κάποιες άλλες γυναίκες πολύ πριν από εμάς. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα, που μοναδικό στόχο οφείλει να έχει την ίση μεταχείριση την οποία δικαιούται κάθε άνθρωπος πάνω στη γη.
Η σημερινή θέση της γυναίκας στην κοινωνία ας μη μείνει μόνο στο φαίνεσθαι αλλά ας προχωρήσει και στο γίγνεσθαι.
Γυναίκα... Ευλογία ή κατάρα; Ίσως και τα δύο, γι’ αυτό παραμένει μυστήριο.
Νεφέλη Π.Ζ.
Καταρχήν, ας δούμε πώς έφτασαν οι γυναίκες στο να γιορτάζουν αυτή την ημέρα. Η πρώτη Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις ΗΠΑ στις 28 Φεβρουαρίου του 1909. Καθιερώθηκε από το Σοσιαλιστικό Κίνημα ως τιμή προς τις γυναίκες απεργούς της βιομηχανίας ενδυμάτων, οι οποίες αξίωσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και «ίση αμοιβή για ίση εργασία» με τους άνδρες. Ο διεθνής χαρακτήρας της Ημέρας της Γυναίκας καθιερώθηκε το 1910 στην πρώτη Διεθνή Διάσκεψη Γυναικών στο πλαίσιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς στην Κοπεγχάγη. Η πρόταση για μία Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας έγινε από τη σοσιαλίστρια πολιτικό Κλάρα Ζέτκιν, η οποία πρότεινε να αφιερωθεί η ημέρα αυτή στις Αμερικανίδες εργάτριες για τους σημαντικούς τους αγώνες, και η πρόταση έγινε δεκτή ομόφωνα από τις περισσότερες εκ των 100 γυναικών, που ήταν οι εκπρόσωποι 17 συμμετεχόντων χωρών. Την επόμενη χρονιά η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις 19 Μαρτίου με την πραγματοποίηση μεγάλων πορειών σε Αυστρία, Δανία, Γερμανία και Ελβετία. Μεταξύ των αιτημάτων τους η επέκταση του δικαιώματος ψήφου και του δικαιώματος του εκλέγεσθαι και στις γυναίκες, τα ίσα εργασιακά δικαιώματα, η καταπολέμηση των διακρίσεων κ.ά.
Νωρίτερα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και κατά τη διάρκειά του το Γυναικείο Κίνημα συνδέθηκε με το Αντιπολεμικό Κίνημα. Οι γυναίκες της Ρωσίας συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, γιορτάζοντας τη συγκεκριμένη μέρα την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου, ενώ σε όλη την Ευρώπη στις 8 Μαρτίου ή κοντά σε αυτή την ημερομηνία διοργανώθηκαν πορείες από γυναίκες για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, την έκφραση αλληλεγγύης καθώς και κατά του πολέμου. Το 1917 στην Οκτωβριανή Επανάσταση οι Ρωσίδες συμμετείχαν μαζικά σε απεργίες και διαδηλώσεις, διεκδικώντας «Ψωμί και Ειρήνη». Αυτό έγινε την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου, η οποία σύμφωνα με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο συμπίπτει με την 8η Μαρτίου. Τέσσερις μέρες αργότερα ο Τσάρος εκθρονίστηκε και η προσωρινή κυβέρνηση παραχώρησε στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου. Η άνοδος του φεμινιστικού κινήματος στη Δύση τη δεκαετία του ’60 αναζωογόνησε τη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας, που από το 1975 διεξάγεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με αιχμή του δόρατος την ανάδειξη των γυναικείων προβλημάτων και δικαιωμάτων. Τελικά, το 1977 καθιερώθηκε η 8η Μαρτίου από τον ΟΗΕ ως η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη. Με την έγκριση του ψηφίσματος αναγνωρίστηκε και ο ρόλος των γυναικών στην ανάπτυξη, ενώ παράλληλα ο ΟΗΕ έκκληση για την άρση των διακρίσεων και για την ενθάρρυνση της ίσης και πλήρους συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνία.
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, η ημέρα αυτή πήρε τη μορφή τού να διασκεδάζουν οι γυναίκες βγαίνοντας ως γυναικοπαρέες, χωρίς την παρουσία των συζύγων και ανάθεμα και αν γνωρίζουν οι μισές γυναίκες τους αληθινούς αγώνες που έδωσαν κάποιες άλλες ομόφυλες, ώστε να μπορούν εκείνες σήμερα να βγαίνουν και να διασκεδάζουν. Αναρωτιέμαι, όμως, αλήθεια ποια η θέση της γυναίκας στη σημερινή κοινωνία! Η θέση της γυναίκας συνεχίζει να είναι επιβαρυμένη μέσα από πολλούς ρόλους. Είναι σύζυγος, μητέρα, κόρη, ερωμένη, φίλη, επαγγελματίας, νοικοκυρά και πολλά άλλα. Τα καταφέρνει όλα αυτά μια γυναίκα; Εν μέρει. Είναι αδύνατον να είναι καλή σε κάθε ρόλο της, και αυτό ίσως να είναι μια από τις αιτίες που έκαναν τη γυναίκα τού σήμερα να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τη φύση της: Να είναι δηλαδή γυναίκα. Νομίζω πως η σημερινή γυναίκα του δυτικού πολιτισμού έκανε κατάχρηση της έννοιας «φεμινισμός» με αποτέλεσμα να χάσει το δρόμο της. Οι αγώνες που δώσανε πριν πολλά χρόνια οι ομόφυλές μας δεν ήταν για να χαιρόμαστε σήμερα μια ανεξέλεγκτη ελευθερία όπως νομίζουμε, αλλά για να έχουμε μια ίση μεταχείριση και δικαιώματα, μιας και δεν είμαστε άβουλα όντα. Να έχουμε το σεβασμό που μας αξίζει και την αναγνώριση ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας. Και ενώ όλα αυτά τα θεωρούμε αυτονόητα ‒δικαίωμα στην ψήφο, στην ελευθερία, στην παιδεία, στα εργασιακά δικαιώματα και σε πολλά άλλα‒, σε κάποιες χώρες του ανατολικού κόσμου όλα αυτά φαντάζουν για τις γυναίκες τού σήμερα όνειρο απατηλό και συνεχίζουν να σηκώνουν τον σταυρό τους.
Από την άλλη, στο δικό μας πολιτισμένο, υποτίθεται, κόσμο, όπου η γυναίκα είναι πλέον απελευθερωμένη, ο φόβος, η βία και η εκμετάλλευση, καλά κρατούν. Χιλιάδες κακοποιημένες γυναίκες θα συνεχίσουν να σιωπούν, να κρύβουν τις πληγές τους με γερές δόσεις μεϊκάπ και πολύχρωμα φουλάρια τυλιγμένα στο λαιμό τους. Χιλιάδες γυναίκες θα συνεχίσουν να ζουν κάτω από τη σκιά του φόβου, και τη σημερινή ημέρα όχι μόνο δε θα τη γιορτάζουν, αλλά ίσως να μην ξέρουν καν πως υπάρχει. Μα και αν υπάρξουν κάποιες που τη γνωρίζουν, απλώς θα κρυφτούνε μέσα στο πλήθος βουβά και σχεδόν σαν αόρατες και υπεράνω κάθε υποψίας.
Η γιορτή της γυναίκας υπάρχει, για να μας θυμίζει τους αγώνες που έδωσαν κάποιες άλλες γυναίκες πολύ πριν από εμάς. Σκοπός μας είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα, που μοναδικό στόχο οφείλει να έχει την ίση μεταχείριση την οποία δικαιούται κάθε άνθρωπος πάνω στη γη.
Η σημερινή θέση της γυναίκας στην κοινωνία ας μη μείνει μόνο στο φαίνεσθαι αλλά ας προχωρήσει και στο γίγνεσθαι.
Γυναίκα... Ευλογία ή κατάρα; Ίσως και τα δύο, γι’ αυτό παραμένει μυστήριο.
Νεφέλη Π.Ζ.
RSS Feed
