Art therapy – Η θεραπεία μέσω της τέχνης
Καλό υπόλοιπο καλοκαιριού σε όλους και όλες! Κι ενώ βρίσκομαι ακόμα σε «διακοπές», που συμπεριλαμβάνουν οικογενειακές και επαγγελματικές υποχρεώσεις, θα παρατεθεί εδώ ένα από τα πρώτα μου άρθρα, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 13 Απριλίου του 2005 στην εφημερίδα Θεσπρωτική. Το άρθρο γράφτηκε αφορμή της μεγάλης μου αγάπης για την ψυχική υγεία και για την Τέχνη, που αποτέλεσε και τη βάση για την πτυχιακή μου εργασία. Η κοινωνική πραγματικότητα και ο αντίκτυπός της στην καθημερινότητά μας μου κινούν το ενδιαφέρον, και έτσι το πρώτο μου ψυχοκοινωνικό άρθρο λειτουργεί και συμβολικά, σε μία περίοδο χαλάρωσης και ανασυγκρότησης, όπως είναι αυτή της καλοκαιρινής διακοπής από τις συνήθεις μας ασχολίες.
Η θεραπεία μέσω της Τέχνης είναι μία καλλιτεχνική και συγχρόνως επιστημονική δράση, που έχει ως στόχο την έρευνα, την εφαρμογή και τη διάδοση της Τέχνης ως μέσον έκφρασης, ανάπτυξης και θεραπευτικής βοήθειας. Η φιλοσοφία του Art therapy βασίζεται στην ιδέα ότι «Ένας άνθρωπος δημιουργικός είναι ένας ευχαριστημένος άνθρωπος». Έπειτα, η θεραπεία μέσω της Τέχνης δεν έχει ηλικία. Είναι και για μικρούς και για μεγάλους. Επίσης δεν απαιτεί κανένα ιδιαίτερο «ταλέντο». Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση του να χρησιμοποιήσει κανείς τα σωστά «υλικά», για να εκφραστεί.
Το Art therapy προσφέρει έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας, μία διαφορετική γλώσσα, τη γλώσσα της δημιουργίας και του συμβολισμού. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ανθρώπους που βρίσκουν τον προφορικό λόγο δύσκολο ή ανεπαρκή, για να εκφραστούν. Δύναται να λειτουργήσει και ως καθρέφτης για τα συναισθήματα και για τις σκέψεις. Σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο, οι εικόνες μένουν, αποτελώντας ένα είδος «χειροπιαστής μνήμης». Έτσι, γυρίζοντας πίσω σε αυτές, αντιλαμβανόμαστε πού ήμασταν και πού είμαστε τώρα, με οδηγό ένα δικό μας δημιούργημα, ένα πραγματικό κομμάτι του εαυτού μας.
Η θεραπεία μέσω της Τέχνης απευθύνεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν ποικίλα προβλήματα ζωής και ψυχικών διαταραχών, όπως είναι το άγχος, το στρες, η μελαγχολία, η κατάθλιψη, η νευρική ανορεξία, η βουλιμία, τα σεξουαλικά προβλήματα, η εσωστρέφεια, οι επιληψίες, ο αυτισμός, οι τάσεις φυγής και καταδίωξης, και η κυκλοθυμία. Προϋπόθεση αποτελεί η επιθυμία διερεύνησης του προσωπικού συστήματος αξιών τους, της δυνατότητας έκφρασης συναισθημάτων και σκέψεων, και των αιτιών που προκαλούν διάφορες συμπεριφορές, με στόχο την αξιολόγηση όποιας κατάστασης ενδέχεται να δρα ανασταλτικά στην προσωπική εξέλιξη.
Οι συνεδρίες (θεραπείες) γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με εβδομαδιαία συχνότητα, στο πλαίσιο της ψυχοδυναμικής προσέγγισης που έχει αναπτύξει ένα πλήθος δοκιμασιών, με κύριο μέσον τη δημιουργία. Και ενώ η ψυχολογία χρησιμοποιεί εδώ και πολλά χρόνια τις ζωγραφιές για τη διάγνωση τυχόν ψυχολογικών προβλημάτων, οι δοκιμασίες θεωρούνται μία εγκεκριμένη μέθοδος σε χώρες, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Ως είδος θεραπείας η συγκεκριμένη υπάγεται στις μεθόδους ψυχοθεραπείας και στο σύνολο των θεραπευτικών τεχνικών που χρησιμοποιούν ψυχικά μέσα για τη θεραπεία ψυχωτικών και νευρωτικών καταστάσεων.
Σε ένα πρόγραμμα θεραπείας μέσω της Τέχνης ο χρόνος μοιράζεται ανάμεσα στη δημιουργία και στη συζήτηση πάνω στο δημιούργημα του θεραπευμένου/ης. Το πώς θα μοιραστεί αυτός ο χρόνος εξαρτάται από τις ανάγκες του/της και από την ομάδα, η οποία ορίζει τους ρόλους. Η Τέχνη βοηθάει στην παρατήρηση και λειτουργεί ως συνοδοιπόρος, επικουρώντας στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και στη διερεύνηση του εαυτού μέσω της εικόνας ή του όποιου δημιουργήματος προκύπτει κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αυτά «μεταφράζονται» με τρόπο επιστημονικό, προσφέροντας την ίδια στιγμή και τα απαραίτητα κίνητρα για την ομαλή ροή της θεραπείας, με στόχο την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, της ψυχικής ηρεμίας επομένως.
Στην Ελλάδα, η θεραπεία βρίσκεται ακόμα σε στάδιο εξέλιξης. Τα κέντρα ψυχοθεραπείας και Τέχνης στην Αθηνά και στη Θεσσαλονίκη αποτελούν ένα πρώτο βήμα. Οι νέες δομές στο Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης «ΨΥΧΑΡΓΩΣ», που λαμβάνει χώρα σε ξενώνες κ.α., αφιερώνουν ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής φροντίδας στη δημιουργική απασχόληση και στην έρευνα σε σχέση με τις εναλλακτικές ψυχοθεραπείες. Ωστόσο, είναι αναγκαίες η επιπλέον εκπαίδευση και η σωστή στελέχωση των ειδικών τμημάτων αλλά και η κοινωνική ενημέρωση.
Λεωνίδας Θεοδωρίδης
__________
Άλλες σχετικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ:
https://www.facebook.com/ArtTherapyBlog?ref=ts&fref=ts
https://www.facebook.com/arttherapywithoutborders?ref=ts&fref=ts
https://www.facebook.com/ArtTherapyAlliance?ref=ts&fref=ts
Η θεραπεία μέσω της Τέχνης είναι μία καλλιτεχνική και συγχρόνως επιστημονική δράση, που έχει ως στόχο την έρευνα, την εφαρμογή και τη διάδοση της Τέχνης ως μέσον έκφρασης, ανάπτυξης και θεραπευτικής βοήθειας. Η φιλοσοφία του Art therapy βασίζεται στην ιδέα ότι «Ένας άνθρωπος δημιουργικός είναι ένας ευχαριστημένος άνθρωπος». Έπειτα, η θεραπεία μέσω της Τέχνης δεν έχει ηλικία. Είναι και για μικρούς και για μεγάλους. Επίσης δεν απαιτεί κανένα ιδιαίτερο «ταλέντο». Το μόνο που χρειάζεται είναι η θέληση του να χρησιμοποιήσει κανείς τα σωστά «υλικά», για να εκφραστεί.
Το Art therapy προσφέρει έναν εναλλακτικό τρόπο επικοινωνίας, μία διαφορετική γλώσσα, τη γλώσσα της δημιουργίας και του συμβολισμού. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε ανθρώπους που βρίσκουν τον προφορικό λόγο δύσκολο ή ανεπαρκή, για να εκφραστούν. Δύναται να λειτουργήσει και ως καθρέφτης για τα συναισθήματα και για τις σκέψεις. Σε αντίθεση με τον προφορικό λόγο, οι εικόνες μένουν, αποτελώντας ένα είδος «χειροπιαστής μνήμης». Έτσι, γυρίζοντας πίσω σε αυτές, αντιλαμβανόμαστε πού ήμασταν και πού είμαστε τώρα, με οδηγό ένα δικό μας δημιούργημα, ένα πραγματικό κομμάτι του εαυτού μας.
Η θεραπεία μέσω της Τέχνης απευθύνεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν ποικίλα προβλήματα ζωής και ψυχικών διαταραχών, όπως είναι το άγχος, το στρες, η μελαγχολία, η κατάθλιψη, η νευρική ανορεξία, η βουλιμία, τα σεξουαλικά προβλήματα, η εσωστρέφεια, οι επιληψίες, ο αυτισμός, οι τάσεις φυγής και καταδίωξης, και η κυκλοθυμία. Προϋπόθεση αποτελεί η επιθυμία διερεύνησης του προσωπικού συστήματος αξιών τους, της δυνατότητας έκφρασης συναισθημάτων και σκέψεων, και των αιτιών που προκαλούν διάφορες συμπεριφορές, με στόχο την αξιολόγηση όποιας κατάστασης ενδέχεται να δρα ανασταλτικά στην προσωπική εξέλιξη.
Οι συνεδρίες (θεραπείες) γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, με εβδομαδιαία συχνότητα, στο πλαίσιο της ψυχοδυναμικής προσέγγισης που έχει αναπτύξει ένα πλήθος δοκιμασιών, με κύριο μέσον τη δημιουργία. Και ενώ η ψυχολογία χρησιμοποιεί εδώ και πολλά χρόνια τις ζωγραφιές για τη διάγνωση τυχόν ψυχολογικών προβλημάτων, οι δοκιμασίες θεωρούνται μία εγκεκριμένη μέθοδος σε χώρες, όπως είναι η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Ως είδος θεραπείας η συγκεκριμένη υπάγεται στις μεθόδους ψυχοθεραπείας και στο σύνολο των θεραπευτικών τεχνικών που χρησιμοποιούν ψυχικά μέσα για τη θεραπεία ψυχωτικών και νευρωτικών καταστάσεων.
Σε ένα πρόγραμμα θεραπείας μέσω της Τέχνης ο χρόνος μοιράζεται ανάμεσα στη δημιουργία και στη συζήτηση πάνω στο δημιούργημα του θεραπευμένου/ης. Το πώς θα μοιραστεί αυτός ο χρόνος εξαρτάται από τις ανάγκες του/της και από την ομάδα, η οποία ορίζει τους ρόλους. Η Τέχνη βοηθάει στην παρατήρηση και λειτουργεί ως συνοδοιπόρος, επικουρώντας στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και στη διερεύνηση του εαυτού μέσω της εικόνας ή του όποιου δημιουργήματος προκύπτει κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Αυτά «μεταφράζονται» με τρόπο επιστημονικό, προσφέροντας την ίδια στιγμή και τα απαραίτητα κίνητρα για την ομαλή ροή της θεραπείας, με στόχο την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος, της ψυχικής ηρεμίας επομένως.
Στην Ελλάδα, η θεραπεία βρίσκεται ακόμα σε στάδιο εξέλιξης. Τα κέντρα ψυχοθεραπείας και Τέχνης στην Αθηνά και στη Θεσσαλονίκη αποτελούν ένα πρώτο βήμα. Οι νέες δομές στο Πρόγραμμα Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης «ΨΥΧΑΡΓΩΣ», που λαμβάνει χώρα σε ξενώνες κ.α., αφιερώνουν ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής φροντίδας στη δημιουργική απασχόληση και στην έρευνα σε σχέση με τις εναλλακτικές ψυχοθεραπείες. Ωστόσο, είναι αναγκαίες η επιπλέον εκπαίδευση και η σωστή στελέχωση των ειδικών τμημάτων αλλά και η κοινωνική ενημέρωση.
Λεωνίδας Θεοδωρίδης
__________
Άλλες σχετικές πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ:
https://www.facebook.com/ArtTherapyBlog?ref=ts&fref=ts
https://www.facebook.com/arttherapywithoutborders?ref=ts&fref=ts
https://www.facebook.com/ArtTherapyAlliance?ref=ts&fref=ts
RSS Feed
