«Χρειάζεται πολλή δουλειά για να περάσεις το “κατώφλι” μεταξύ γης και διαστήματος»
«I’m an Englishman in New York» λέει ένα γνωστό τραγούδι του Sting, και είναι αυτό που μου ήρθε πρώτο στο νου πηγαίνοντας να συναντήσω την Veronica Ontiveros για το πορτρέτο του μήνα. Εν προκειμένω το τραγούδι της συνέντευξης θα ήταν «I’m a Mexican girl in Ioannina». Κι όμως η Veronica ζει μόλις ενάμιση χρόνο στην πρωτεύουσα της Ηπείρου, δηλώνοντας, μάλιστα, ότι από όλες τις πόλεις όπου κατά διαστήματα βρέθηκε ανά τον κόσμο τα Ιωάννινα έχουν καταλάβει μία ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της. Είναι μία δυναμική γυναίκα που στο ταξίδι της επαγγελματικής της σταδιοδρομίας έβαλε για οδηγό ένα αστέρι. Όχι, όμως, οποιοδήποτε αστέρι, αλλά τον αγαπημένο της αστέρα, τον ήλιο. Κατάγεται από το Μεξικό. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πόλη του Μεξικού. Εκεί έζησε τα μαθητικά αλλά και φοιτητικά της χρόνια. Όπως θα μας πει αργότερα, είναι υπερήφανη για το Πανεπιστήμιό της, κάτι που συνειδητοποίησα πολύ γρήγορα όταν μου άνοιξε την πόρτα φορώντας το τρικό (μπλουζάκι) της ομάδας ποδοσφαίρου του Πανεπιστημίου του Μεξικού, των Pumas. Λίγο πριν πέσει ο ήλιος, λοιπόν, αποφασίσαμε να κάνουμε τη συνέντευξη σε εξωτερικό χώρο βολτάρωντας παραλίμνια και μέσα στους δρόμους της πόλης.
Λεωνίδας Θεοδωρίδης: «Στο Μεξικό κορνάρουν τόσο πολύ όσο εδώ στην Ελλάδα;».
Veronica Ontiveros: «Και περισσότερο! Ειδικά στην Πόλη του Μεξικού. Υποτίθεται βέβαια ότι απαγορεύεται, αλλά ποιον νοιάζει όταν είναι ώρα αιχμής και έχεις πάνω από μία ώρα στο αυτοκίνητο, και μάλιστα στο ίδιο σημείο;».
Λ.Θ.: «Οπότε εδώ όλα θα σου φαίνονται πιο ήσυχα».
V.O.: «Πολύ πιο ήσυχα. Μην ξεχνάς, μόνο η Πόλη του Μεξικού είναι δυο φορές όσο όλη η Ελλάδα. Αλλά ναι, στο ταμπεραμέντο (ιδιοσυγκρασία) μοιάζουμε αρκετά θα έλεγα».
Λ.Θ.: «Θυμάμαι που ανέφερες τις προάλλες πως ό,τι απολαμβάνεις περισσότερο στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα εδώ στα Ιωάννινα, είναι η ασφάλεια».
V.O.: «Οπωσδήποτε. Γενικά απολαμβάνω πάρα πολύ τη φύση εδώ στα Ιωάννινα. Η Πόλη του Μεξικού φημίζεται για την ατμοσφαιρική της ρύπανση. Από μικρή θυμάμαι μονίμως έναν γκριζωπό ουρανό. Τις ηλιόλουστες μέρες υπάρχει ταυτόχρονα μία κιτρινάδα που σε αρρωσταίνει, και ψυχολογικά βέβαια. Ίσως αυτό να μου ξύπνησε επίσης την ανάγκη να δω πώς και τι βρίσκεται πέρα από αυτήν τη μαυρίλα. Να δω τον ουρανό και τον ήλιο πιο καθαρά. Όσο για την ασφάλεια, προσωπικά, μεγάλωσα σε μία, ας πούμε, άνετη γειτονιά. Αργότερα, όμως, πηγαίνοντας στο Πανεπιστήμιο και σε άλλους χώρους, που βρίσκονταν πολύ πιο μακριά από το σπίτι μου, είχα πάντα αυτή την αίσθηση εγρήγορσης. Υπάρχουν γειτονιές-γκέτο με πολύ narko traffic (διακίνηση ναρκωτικών), σε πολύ άγριο επίπεδο».
Λ.Θ.: «Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι “ψήθηκες” μέσα από αυτό. Έχεις δει καταστάσεις και είσαι σε θέση να διακρίνεις καλύτερα τον πραγματικό κίνδυνο. Όπως επίσης μπορείς να αμυνθείς εάν αυτό χρειαστεί».
V.O.: «Ναι, σίγουρα. Το περιβάλλον αυτό με έκανε να είμαι δυνατή, αλλά θα σου πω επίσης ότι το ίδιο περιβάλλον με έκανε να είμαι και ένας ευαίσθητος άνθρωπος, που αναζητά συχνά πυκνά την ασφάλεια γενικότερα, κυρίως σε συναισθηματικό επίπεδο. Είμαι άνθρωπος της προσφοράς, που θα αναζητήσει όλους τους πιθανούς τρόπους για να αποτρέψω κάποιον από το να βρεθεί στο κοινωνικό περιθώριο ή το να υποπέσει σε εγκληματική συμπεριφορά».
Λεωνίδας Θεοδωρίδης: «Στο Μεξικό κορνάρουν τόσο πολύ όσο εδώ στην Ελλάδα;».
Veronica Ontiveros: «Και περισσότερο! Ειδικά στην Πόλη του Μεξικού. Υποτίθεται βέβαια ότι απαγορεύεται, αλλά ποιον νοιάζει όταν είναι ώρα αιχμής και έχεις πάνω από μία ώρα στο αυτοκίνητο, και μάλιστα στο ίδιο σημείο;».
Λ.Θ.: «Οπότε εδώ όλα θα σου φαίνονται πιο ήσυχα».
V.O.: «Πολύ πιο ήσυχα. Μην ξεχνάς, μόνο η Πόλη του Μεξικού είναι δυο φορές όσο όλη η Ελλάδα. Αλλά ναι, στο ταμπεραμέντο (ιδιοσυγκρασία) μοιάζουμε αρκετά θα έλεγα».
Λ.Θ.: «Θυμάμαι που ανέφερες τις προάλλες πως ό,τι απολαμβάνεις περισσότερο στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα εδώ στα Ιωάννινα, είναι η ασφάλεια».
V.O.: «Οπωσδήποτε. Γενικά απολαμβάνω πάρα πολύ τη φύση εδώ στα Ιωάννινα. Η Πόλη του Μεξικού φημίζεται για την ατμοσφαιρική της ρύπανση. Από μικρή θυμάμαι μονίμως έναν γκριζωπό ουρανό. Τις ηλιόλουστες μέρες υπάρχει ταυτόχρονα μία κιτρινάδα που σε αρρωσταίνει, και ψυχολογικά βέβαια. Ίσως αυτό να μου ξύπνησε επίσης την ανάγκη να δω πώς και τι βρίσκεται πέρα από αυτήν τη μαυρίλα. Να δω τον ουρανό και τον ήλιο πιο καθαρά. Όσο για την ασφάλεια, προσωπικά, μεγάλωσα σε μία, ας πούμε, άνετη γειτονιά. Αργότερα, όμως, πηγαίνοντας στο Πανεπιστήμιο και σε άλλους χώρους, που βρίσκονταν πολύ πιο μακριά από το σπίτι μου, είχα πάντα αυτή την αίσθηση εγρήγορσης. Υπάρχουν γειτονιές-γκέτο με πολύ narko traffic (διακίνηση ναρκωτικών), σε πολύ άγριο επίπεδο».
Λ.Θ.: «Άρα θα μπορούσαμε να πούμε ότι “ψήθηκες” μέσα από αυτό. Έχεις δει καταστάσεις και είσαι σε θέση να διακρίνεις καλύτερα τον πραγματικό κίνδυνο. Όπως επίσης μπορείς να αμυνθείς εάν αυτό χρειαστεί».
V.O.: «Ναι, σίγουρα. Το περιβάλλον αυτό με έκανε να είμαι δυνατή, αλλά θα σου πω επίσης ότι το ίδιο περιβάλλον με έκανε να είμαι και ένας ευαίσθητος άνθρωπος, που αναζητά συχνά πυκνά την ασφάλεια γενικότερα, κυρίως σε συναισθηματικό επίπεδο. Είμαι άνθρωπος της προσφοράς, που θα αναζητήσει όλους τους πιθανούς τρόπους για να αποτρέψω κάποιον από το να βρεθεί στο κοινωνικό περιθώριο ή το να υποπέσει σε εγκληματική συμπεριφορά».
Λ.Θ.: «Ως παιδί τι σκεφτόσουν;».
V.O.: «Η μητέρα μου έλεγε ότι από μικρό παιδί κοιτούσα τα άστρα. Εγώ θυμάμαι ότι είχα ένα έντονο ενδιαφέρον για τα ουράνια σώματα. Κάπου εκεί, μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, ταξίδευα. Στο σχολείο συνειδητοποίησα ότι είχα κλίση προς τα θετικά μαθήματα και σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για τα θεωρητικά μαθήματα».
Λ.Θ.: «Πιστεύεις ότι τότε ερωτεύτηκες το σύμπαν;».
V.O.: «Όχι τότε, ακόμα δεν αντιλαμβανόμουν πολλά για το διάστημα. Είχα περισσότερο ανησυχίες για όλα όσα συνέβαιναν γύρω μου. Πιο άμεσα. Θα έλεγα πως πρώτα δημιουργήθηκε η ανάγκη να μάθω και να ψάξω το περιβάλλον μου και το πώς λειτουργεί. Έβλεπα εκπομπές και διάβαζα άρθρα που είχαν σχέση με τους φυσικούς νόμους. Κυρίως, όμως, ένιωθα δέος για τις φυσικές καταστροφές. Οι σεισμοί, οι πλημμύρες και οι τυφώνες με έκαναν να θέλω να μάθω περισσότερα για αυτά, ώστε να εξοικειωθώ με την ιδέα τους. Είτε μπορούσα να τα σταματήσω είτε όχι, η γνώση περί των φυσικών φαινομένων με έκανε να νιώθω καλύτερα».
Λ.Θ.: «Τελειώνεις, λοιπόν, το σχολείο και περνάς στο Πανεπιστήμιο στο Τμήμα Φυσικής. Πότε και πώς έρχεσαι σε επαφή με το διάστημα;».
V.O.: «Ναι, πέρασα στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού, στην Πόλη του Μεξικού. Είναι το μεγαλύτερο κρατικό πανεπιστήμιο και διοικείται αποκλειστικά από τον Πρύτανη που εκλέγεται απευθείας από τους φοιτητές. Εκεί, λοιπόν, προς το τέλος γράφω την πτυχιακή μου στη Γεωφυσική, η οποία δεν είχε μεγάλη σχέση με τη διαστημική φυσική. Τελειώνοντας τις σπουδές έπρεπε να κάνω την κοινωνική θητεία που κάνουν οι γυναίκες, αντίστοιχη της στρατιωτικής θητείας των αντρών. Αποφασίζω, μετά και από παρότρυνση του καθηγητή μου που ήταν εισηγητής της πτυχιακής μου, και πέραν της διδασκαλίας είναι και ερευνητής σε πολλά προγράμματα, να υπηρετήσω στο Γεωφυσικό Ινστιτούτο. Ολοκληρώνοντας τη θητεία μου, με ρώτησε εάν θέλω να συμμετάσχω σε ένα διαστημικό πρόγραμμα ως εθελόντρια. Εκεί ερωτεύτηκα για πρώτη φορά τον ήλιο. Το πρόγραμμα αυτό στάθηκε και η αφορμή για μεταπτυχιακές σπουδές (Master in Space Physics) στο ίδιο Ινστιτούτο με θέμα “Γεωμαγνητικές καταιγίδες του μαγνητικού πεδίου της Γης που προκαλούνται από την ηλιακή δραστηριότητα”. Εκεί αποκόμισα πολλές γνώσεις από τους επιστήμονες, τις οποίες απλόχερα μου πρόσφεραν, και τους ευγνωμονώ για αυτό».
V.O.: «Η μητέρα μου έλεγε ότι από μικρό παιδί κοιτούσα τα άστρα. Εγώ θυμάμαι ότι είχα ένα έντονο ενδιαφέρον για τα ουράνια σώματα. Κάπου εκεί, μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας, ταξίδευα. Στο σχολείο συνειδητοποίησα ότι είχα κλίση προς τα θετικά μαθήματα και σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για τα θεωρητικά μαθήματα».
Λ.Θ.: «Πιστεύεις ότι τότε ερωτεύτηκες το σύμπαν;».
V.O.: «Όχι τότε, ακόμα δεν αντιλαμβανόμουν πολλά για το διάστημα. Είχα περισσότερο ανησυχίες για όλα όσα συνέβαιναν γύρω μου. Πιο άμεσα. Θα έλεγα πως πρώτα δημιουργήθηκε η ανάγκη να μάθω και να ψάξω το περιβάλλον μου και το πώς λειτουργεί. Έβλεπα εκπομπές και διάβαζα άρθρα που είχαν σχέση με τους φυσικούς νόμους. Κυρίως, όμως, ένιωθα δέος για τις φυσικές καταστροφές. Οι σεισμοί, οι πλημμύρες και οι τυφώνες με έκαναν να θέλω να μάθω περισσότερα για αυτά, ώστε να εξοικειωθώ με την ιδέα τους. Είτε μπορούσα να τα σταματήσω είτε όχι, η γνώση περί των φυσικών φαινομένων με έκανε να νιώθω καλύτερα».
Λ.Θ.: «Τελειώνεις, λοιπόν, το σχολείο και περνάς στο Πανεπιστήμιο στο Τμήμα Φυσικής. Πότε και πώς έρχεσαι σε επαφή με το διάστημα;».
V.O.: «Ναι, πέρασα στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού, στην Πόλη του Μεξικού. Είναι το μεγαλύτερο κρατικό πανεπιστήμιο και διοικείται αποκλειστικά από τον Πρύτανη που εκλέγεται απευθείας από τους φοιτητές. Εκεί, λοιπόν, προς το τέλος γράφω την πτυχιακή μου στη Γεωφυσική, η οποία δεν είχε μεγάλη σχέση με τη διαστημική φυσική. Τελειώνοντας τις σπουδές έπρεπε να κάνω την κοινωνική θητεία που κάνουν οι γυναίκες, αντίστοιχη της στρατιωτικής θητείας των αντρών. Αποφασίζω, μετά και από παρότρυνση του καθηγητή μου που ήταν εισηγητής της πτυχιακής μου, και πέραν της διδασκαλίας είναι και ερευνητής σε πολλά προγράμματα, να υπηρετήσω στο Γεωφυσικό Ινστιτούτο. Ολοκληρώνοντας τη θητεία μου, με ρώτησε εάν θέλω να συμμετάσχω σε ένα διαστημικό πρόγραμμα ως εθελόντρια. Εκεί ερωτεύτηκα για πρώτη φορά τον ήλιο. Το πρόγραμμα αυτό στάθηκε και η αφορμή για μεταπτυχιακές σπουδές (Master in Space Physics) στο ίδιο Ινστιτούτο με θέμα “Γεωμαγνητικές καταιγίδες του μαγνητικού πεδίου της Γης που προκαλούνται από την ηλιακή δραστηριότητα”. Εκεί αποκόμισα πολλές γνώσεις από τους επιστήμονες, τις οποίες απλόχερα μου πρόσφεραν, και τους ευγνωμονώ για αυτό».
Εικόνα από μια μεγάλη έκρηξη στο ηλιακό στέμμα. Λήψη από την διαστημική αποστολή STEREO στις 23 Ιανουαρίου 2012. Από το προσωπικό αρχείο της Veronica Ontiveros.
Λ.Θ.: «Φαντάζομαι πως ξαφνιάστηκες ευχάριστα! Ένιωθες ότι βρίσκεσαι πλέον στο φυσικό σου περιβάλλον;».
V.O.: «Και ξαφνιάστηκα αλλά και σάστισα, με την έννοια ότι χρειάστηκε εκτός από τύχη και πολλή δουλειά για να περάσεις το “κατώφλι” μεταξύ γης και διαστήματος. Στην αρχή των δυο ετών του μεταπτυχιακού υπήρξαν στιγμές που αναρωτιόμουν αν ξέρω πραγματικά πού πάω και αν αυτό είναι το επιθυμητό για μένα. Στην πορεία, όμως, κατάλαβα το εξής. Όπως ταξιδεύουμε στο πουθενά, ανακαλύπτοντας και μελετώντας τα ευρήματα, έτσι προχώρησα και προχωράω και εγώ. Δε θεωρώ τίποτα δεδομένο. Ό,τι έμαθα το εφαρμόζω και ό,τι άλλο είναι να μάθουμε θα το εκμεταλλευτούμε. Ταξίδι είναι! Και για να λέμε και αλήθειες, δεν ξέρουμε τίποτα ακόμα. Οι ανακαλύψεις που συντελέστηκαν στο παρελθόν στη γη θεωρούνται ως επιστημονικά τεκμήρια πολύ πιο σημαντικές και ωφέλιμες για τον άνθρωπο, χωρίς να υποβαθμίζω τις μελέτες που κάνουμε στο δικό μου κλάδο, οι οποίες αποτελούν έρευνες για το ηλιακό μας σύστημα. Εμείς μαθαίνουμε πολύ γρήγορα να μην κοιτάμε και τόσο πολύ μακριά, άλλα με μία διαφορετική οπτική. Στην τελική, για το σύμπαν μία μικρή γειτονιά είμαστε (γελάει)».
Λ.Θ.: «Οι δικοί σου άνθρωποι τι σου λέγανε; Σε στήριξε η οικογένειά σου;».
V.O.: «Οι γονείς μου με στήριξαν και συνεχίζουν να με στηρίζουν στον ίδιο βαθμό. Μετά το μεταπτυχιακό μού παρουσιάστηκε και η δυνατότητα για διδακτορικό. Στην αρχή ήμουν λίγο σκεπτική, αλλά ο αδερφός μου μου είπε να προχωρήσω και ότι όλοι θα είναι μαζί μου σ’ αυτό».
Λ.Θ.: «Φαντάζομαι πως ξαφνιάστηκες ευχάριστα! Ένιωθες ότι βρίσκεσαι πλέον στο φυσικό σου περιβάλλον;».
V.O.: «Και ξαφνιάστηκα αλλά και σάστισα, με την έννοια ότι χρειάστηκε εκτός από τύχη και πολλή δουλειά για να περάσεις το “κατώφλι” μεταξύ γης και διαστήματος. Στην αρχή των δυο ετών του μεταπτυχιακού υπήρξαν στιγμές που αναρωτιόμουν αν ξέρω πραγματικά πού πάω και αν αυτό είναι το επιθυμητό για μένα. Στην πορεία, όμως, κατάλαβα το εξής. Όπως ταξιδεύουμε στο πουθενά, ανακαλύπτοντας και μελετώντας τα ευρήματα, έτσι προχώρησα και προχωράω και εγώ. Δε θεωρώ τίποτα δεδομένο. Ό,τι έμαθα το εφαρμόζω και ό,τι άλλο είναι να μάθουμε θα το εκμεταλλευτούμε. Ταξίδι είναι! Και για να λέμε και αλήθειες, δεν ξέρουμε τίποτα ακόμα. Οι ανακαλύψεις που συντελέστηκαν στο παρελθόν στη γη θεωρούνται ως επιστημονικά τεκμήρια πολύ πιο σημαντικές και ωφέλιμες για τον άνθρωπο, χωρίς να υποβαθμίζω τις μελέτες που κάνουμε στο δικό μου κλάδο, οι οποίες αποτελούν έρευνες για το ηλιακό μας σύστημα. Εμείς μαθαίνουμε πολύ γρήγορα να μην κοιτάμε και τόσο πολύ μακριά, άλλα με μία διαφορετική οπτική. Στην τελική, για το σύμπαν μία μικρή γειτονιά είμαστε (γελάει)».
Λ.Θ.: «Οι δικοί σου άνθρωποι τι σου λέγανε; Σε στήριξε η οικογένειά σου;».
V.O.: «Οι γονείς μου με στήριξαν και συνεχίζουν να με στηρίζουν στον ίδιο βαθμό. Μετά το μεταπτυχιακό μού παρουσιάστηκε και η δυνατότητα για διδακτορικό. Στην αρχή ήμουν λίγο σκεπτική, αλλά ο αδερφός μου μου είπε να προχωρήσω και ότι όλοι θα είναι μαζί μου σ’ αυτό».
Ηλιακές ίνες γύρω από τον Ήλιο. Λήψη με υπεριώδες φως από την διαστημική αποστολή STEREO στις 6 Δεκεμβρίου, 2010. Από το προσωπικό αρχείο της Veronica Ontiveros.
Λ.Θ.: «Και έτσι αποφασίζεις να συνεχίσεις με οδηγό τον ήλιο πηγαίνοντας πού;».
V.O.: «Πηγαίνοντας πρώτα για μία μπίρα με τους συναδέλφους μου από το Γεωφυσικό Ινστιτούτο (γελάει). Και μαθαίνω για τα τρέχοντα διδακτορικά προγράμματα, εκ των οποίων το ένα ήταν στις ΗΠΑ. Η κατάθεση πρότασης ως υποψήφιας για διδακτορικό ήταν το εύκολο μέρος. Το πρόγραμμα που επέλεξα και η πρόσληψή μου σ’ αυτό ήταν μία ιδιαίτερη φάση, διότι, πρώτον, υπήρξαν θέματα τόσο οικονομικά όσο και διαδικαστικά και, δεύτερον, δεν ήταν ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα σε ένα από τα κλασικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Ήταν το Στρατιωτικό Ερευνητικό Εργαστήριο Ηλιακής Φυσικής (U.S. Naval Research Laboratory in Solar Physics)».
Λ.Θ.: «Και το περιβόητο VLA με τα τεράστια τηλεσκόπια, έτσι;».
V.O.: «Ακριβώς. Εκεί τα πρώτα τρία χρόνια της έρευνας έμαθα όλα όσα χρειαζόταν να γνωρίζω για τον Ήλιο μας. Μελέτησα δίπλα σε εξέχουσες προσωπικότητες, γνώστες του αντικείμενου, όπως επίσης και με επιστήμονες Αστροφυσικούς της NASA. Εκεί ήρθα σε πρώτη επαφή με Έλληνες. Τελικά δεν είναι μύθος, έχει πράγματι πολλούς Έλληνες επιστήμονες, κυρίως μηχανικούς στο τμήμα εκτόξευσης πυραύλων. Μία από τις σημαντικές γνωριμίες μου ήταν αυτή με τον κύριο Σπύρο Πατσούρα, που εργαζόταν στο εργαστήριο του «Naval». Ήμουν πολύ εντυπωσιασμένη από τη δουλειά του. Τον παρακολουθούσα ανελλιπώς και είναι η αιτία που βρίσκομαι σήμερα στα Ιωάννινα».
Λ.Θ.: «Ωραία, πριν έρθουμε όμως στα Ιωάννινα, πες μου τι έγινε τελειώνοντας από τις ΗΠΑ».
V.O.: «Μετά τα τρία χρόνια Ph ακολούθησε το d (degree), επιστρέφοντας στο Μεξικό για άλλον ένα χρόνο. Έκανα τη δημοσίευσή μου για μία μελέτη όπου συνδύασα τα ευρήματα των δύο ερευνητικών κέντρων, δηλαδή, του Naval Research Lab των ΗΠΑ με αυτά του Γεωφυσικού Ινστιτούτο του Μεξικού. Αυτά τα δύο προγράμματα ώθησαν γενικότερα το Πανεπιστήμιο και το Τμήμα Φυσικής σε περισσότερες έρευνες, όπως θα έπρεπε άλλωστε να συμβαίνει και σε παγκόσμιο ερευνητικό επίπεδο και στις συνεργασίες».
Λ.Θ.: «Και έτσι αποφασίζεις να συνεχίσεις με οδηγό τον ήλιο πηγαίνοντας πού;».
V.O.: «Πηγαίνοντας πρώτα για μία μπίρα με τους συναδέλφους μου από το Γεωφυσικό Ινστιτούτο (γελάει). Και μαθαίνω για τα τρέχοντα διδακτορικά προγράμματα, εκ των οποίων το ένα ήταν στις ΗΠΑ. Η κατάθεση πρότασης ως υποψήφιας για διδακτορικό ήταν το εύκολο μέρος. Το πρόγραμμα που επέλεξα και η πρόσληψή μου σ’ αυτό ήταν μία ιδιαίτερη φάση, διότι, πρώτον, υπήρξαν θέματα τόσο οικονομικά όσο και διαδικαστικά και, δεύτερον, δεν ήταν ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα σε ένα από τα κλασικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Ήταν το Στρατιωτικό Ερευνητικό Εργαστήριο Ηλιακής Φυσικής (U.S. Naval Research Laboratory in Solar Physics)».
Λ.Θ.: «Και το περιβόητο VLA με τα τεράστια τηλεσκόπια, έτσι;».
V.O.: «Ακριβώς. Εκεί τα πρώτα τρία χρόνια της έρευνας έμαθα όλα όσα χρειαζόταν να γνωρίζω για τον Ήλιο μας. Μελέτησα δίπλα σε εξέχουσες προσωπικότητες, γνώστες του αντικείμενου, όπως επίσης και με επιστήμονες Αστροφυσικούς της NASA. Εκεί ήρθα σε πρώτη επαφή με Έλληνες. Τελικά δεν είναι μύθος, έχει πράγματι πολλούς Έλληνες επιστήμονες, κυρίως μηχανικούς στο τμήμα εκτόξευσης πυραύλων. Μία από τις σημαντικές γνωριμίες μου ήταν αυτή με τον κύριο Σπύρο Πατσούρα, που εργαζόταν στο εργαστήριο του «Naval». Ήμουν πολύ εντυπωσιασμένη από τη δουλειά του. Τον παρακολουθούσα ανελλιπώς και είναι η αιτία που βρίσκομαι σήμερα στα Ιωάννινα».
Λ.Θ.: «Ωραία, πριν έρθουμε όμως στα Ιωάννινα, πες μου τι έγινε τελειώνοντας από τις ΗΠΑ».
V.O.: «Μετά τα τρία χρόνια Ph ακολούθησε το d (degree), επιστρέφοντας στο Μεξικό για άλλον ένα χρόνο. Έκανα τη δημοσίευσή μου για μία μελέτη όπου συνδύασα τα ευρήματα των δύο ερευνητικών κέντρων, δηλαδή, του Naval Research Lab των ΗΠΑ με αυτά του Γεωφυσικού Ινστιτούτο του Μεξικού. Αυτά τα δύο προγράμματα ώθησαν γενικότερα το Πανεπιστήμιο και το Τμήμα Φυσικής σε περισσότερες έρευνες, όπως θα έπρεπε άλλωστε να συμβαίνει και σε παγκόσμιο ερευνητικό επίπεδο και στις συνεργασίες».
Λ.Θ.: «Με αφορμή, λοιπόν, αυτή τη φιλοσοφία σου περί παγκόσμιας συνεργασίας και τη γνωριμία σου με τον καθηγητή Σπύρο Πατσούρα, πότε σου έγινε η πρόταση να έρθεις στην Ελλάδα;».
V.O.: «Μετά από δύο χρόνια χτυπάει το τηλέφωνό μου και ο κύριος Πατσούρας μού κάνει την πρόταση να συμμετάσχω σε ένα από τα μεταδιδακτορικά ερευνητικά του προγράμματα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Δέχτηκα αμέσως και έτσι βρέθηκα πριν ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα».
Λ.Θ.: «Πώς ήταν οι πρώτες εντυπώσεις σου; Δυσκολεύτηκες στην προσαρμογή;».
V.O.: «Πριν καταφτάσω στην Ελλάδα, έκανα διάφορες σκέψεις του τύπου “αυτό είναι”, θα πάω στη χώρα της επιστήμης και θα γνωρίσω πολύ ενδιαφέρoντες ανθρώπους. Θα πάω στη χώρα που έκανε τους πιο επιτυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στη χώρα της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας. Είχα ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και ανησυχίας. Σκεφτόμουν συνέχεια πώς θα είναι, πώς θα συνεννοούμαι, πώς θα με αντιμετωπίσουν κτλ. Τελικά τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι τα είχα φανταστεί. Με το που πάτησα το πόδι μου στην Αθήνα ένιωθα πραγματικά αυτό το δέος και την ενέργεια από το παρελθόν. Όταν όμως μπήκα σε ένα ταξί και είδα το μουστακαλή ταξιτζή με τα αγγλικά του, όμοια με εκείνα του θείου μου, σκέφτηκα πως ήρθα σε ένα άλλο μικρό Μεξικό. Να πω, όμως, ότι αυτές οι μικρές εικόνες που μοιάζουν με τη δική μου πατρίδα με έκαναν να νιώθω πολύ πιο οικεία. Αλλά για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ένιωθα “κωφάλαλη”. Δεν καταλάβαινα τίποτα ούτε μπορούσα να εκφραστώ. Μπορούσα να συνεννοηθώ στα αγγλικά αλλά και στα ισπανικά ή στα ιταλικά, μιας και πολλοί Έλληνες τα μιλάνε».
V.O.: «Μετά από δύο χρόνια χτυπάει το τηλέφωνό μου και ο κύριος Πατσούρας μού κάνει την πρόταση να συμμετάσχω σε ένα από τα μεταδιδακτορικά ερευνητικά του προγράμματα στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Δέχτηκα αμέσως και έτσι βρέθηκα πριν ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα».
Λ.Θ.: «Πώς ήταν οι πρώτες εντυπώσεις σου; Δυσκολεύτηκες στην προσαρμογή;».
V.O.: «Πριν καταφτάσω στην Ελλάδα, έκανα διάφορες σκέψεις του τύπου “αυτό είναι”, θα πάω στη χώρα της επιστήμης και θα γνωρίσω πολύ ενδιαφέρoντες ανθρώπους. Θα πάω στη χώρα που έκανε τους πιο επιτυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες. Στη χώρα της Δημοκρατίας και της Φιλοσοφίας. Είχα ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και ανησυχίας. Σκεφτόμουν συνέχεια πώς θα είναι, πώς θα συνεννοούμαι, πώς θα με αντιμετωπίσουν κτλ. Τελικά τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι τα είχα φανταστεί. Με το που πάτησα το πόδι μου στην Αθήνα ένιωθα πραγματικά αυτό το δέος και την ενέργεια από το παρελθόν. Όταν όμως μπήκα σε ένα ταξί και είδα το μουστακαλή ταξιτζή με τα αγγλικά του, όμοια με εκείνα του θείου μου, σκέφτηκα πως ήρθα σε ένα άλλο μικρό Μεξικό. Να πω, όμως, ότι αυτές οι μικρές εικόνες που μοιάζουν με τη δική μου πατρίδα με έκαναν να νιώθω πολύ πιο οικεία. Αλλά για ένα αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ένιωθα “κωφάλαλη”. Δεν καταλάβαινα τίποτα ούτε μπορούσα να εκφραστώ. Μπορούσα να συνεννοηθώ στα αγγλικά αλλά και στα ισπανικά ή στα ιταλικά, μιας και πολλοί Έλληνες τα μιλάνε».
Ο Κομήτης Lovejoy στον διαπλανητικό χώρo. Λήψη από την διαστημική αποστολή STEREO τον Δεκέμβριο του 2011. Οι λευκές κουκίδες είναι όλες αστέρες. Από το προσωπικό αρχείο της Veronica Ontiveros.
Λ.Θ.: «Και τώρα πες μου για τα Ιωάννινα, για τη δουλειά σου στο πανεπιστήμιο, τους ανθρώπους. Φίλους έκανες εδώ;».
V.O.: «Τα άτομα που γνώρισα από το πανεπιστήμιο ήταν πολύ φιλόξενα και με δέχτηκαν από την πρώτη στιγμή σαν δικό τους άνθρωπο. Η πόλη είναι απλώς υπέροχη, δεν το συζητώ. Μένω ακριβώς απέναντι από τη λίμνη, ξυπνάω κάθε πρωί και απολαμβάνω τη θέα που έχω (πολλές φορές και το μεσημέρι ή τη νύχτα για παρακολούθηση και μελέτη του έναστρου ουρανού). Η διαφορά στην ψυχολογία μου είναι τεράστια σε σχέση με αυτήν που έχω όταν βρίσκομαι στην Πόλη του Μεξικού. Και ομολογώ πως, σε όποια άλλη πόλη κι αν έχω μείνει, εδώ είδα τον πιο καθαρό ουρανό και πρωτίστως το πιο καθαρό περιβάλλον».
Λ.Θ.: «Επίσης ξέρω ότι έχεις μία ιδιαίτερη αδυναμία στην ελληνική κουζίνα».
V.O.: «Άσε, εκεί που πήγα να χάσω κανένα κιλό, ξανά από την αρχή. Το λατρεύω το ελληνικό φαγητό. Δεν μπορώ να το περιγράψω. Με ρωτάνε οι φίλοι μου στο Μεξικό και τους λέω πάντα πως, εάν δεν το δοκιμάσουν οι ίδιοι, δε θα το καταλάβουν. Αν και έχουμε κάποια ελληνικά εστιατόρια στην Πόλη του Μεξικού, η γεύσεις εκεί δεν έχουν καμία σχέση με αυτές εδώ. Λογικά, είναι διαφορετικά τα υλικά στο Μεξικό. Όποτε επιστρέφω εκεί η οικογένειά μου με ανυπομονησία περιμένει τις γιαννιώτικες λιχουδιές, τα μπακλαβαδάκια και εννοείται το τσίπουρο».
Λ.Θ.: «Και τώρα πες μου για τα Ιωάννινα, για τη δουλειά σου στο πανεπιστήμιο, τους ανθρώπους. Φίλους έκανες εδώ;».
V.O.: «Τα άτομα που γνώρισα από το πανεπιστήμιο ήταν πολύ φιλόξενα και με δέχτηκαν από την πρώτη στιγμή σαν δικό τους άνθρωπο. Η πόλη είναι απλώς υπέροχη, δεν το συζητώ. Μένω ακριβώς απέναντι από τη λίμνη, ξυπνάω κάθε πρωί και απολαμβάνω τη θέα που έχω (πολλές φορές και το μεσημέρι ή τη νύχτα για παρακολούθηση και μελέτη του έναστρου ουρανού). Η διαφορά στην ψυχολογία μου είναι τεράστια σε σχέση με αυτήν που έχω όταν βρίσκομαι στην Πόλη του Μεξικού. Και ομολογώ πως, σε όποια άλλη πόλη κι αν έχω μείνει, εδώ είδα τον πιο καθαρό ουρανό και πρωτίστως το πιο καθαρό περιβάλλον».
Λ.Θ.: «Επίσης ξέρω ότι έχεις μία ιδιαίτερη αδυναμία στην ελληνική κουζίνα».
V.O.: «Άσε, εκεί που πήγα να χάσω κανένα κιλό, ξανά από την αρχή. Το λατρεύω το ελληνικό φαγητό. Δεν μπορώ να το περιγράψω. Με ρωτάνε οι φίλοι μου στο Μεξικό και τους λέω πάντα πως, εάν δεν το δοκιμάσουν οι ίδιοι, δε θα το καταλάβουν. Αν και έχουμε κάποια ελληνικά εστιατόρια στην Πόλη του Μεξικού, η γεύσεις εκεί δεν έχουν καμία σχέση με αυτές εδώ. Λογικά, είναι διαφορετικά τα υλικά στο Μεξικό. Όποτε επιστρέφω εκεί η οικογένειά μου με ανυπομονησία περιμένει τις γιαννιώτικες λιχουδιές, τα μπακλαβαδάκια και εννοείται το τσίπουρο».
Λ.Θ.: «Στον ελεύθερό σου χρόνο εκτός πανεπιστημίου πώς περνάς;».
V.O.: «Στον ελεύθερό μου χρόνο θέλω να μαθαίνω άλλα πράγματα. Για τον τόπο και τους ανθρώπους όπου φιλοξενούμαι κατά καιρούς. Στα σχεδόν δύο χρόνια παραμονής μου στην Ελλάδα έμαθα πολλά. Την ιστορία της, τον κόσμο της, πράγματα και καταστάσεις που ήταν τελείως διαφορετικά στο μυαλό μου και σε σχέση με όσα μαθαίνουμε στο σχολείο. Συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στα δικά μας πρότυπα: οικογένεια, κοινωνία, διασκέδαση, συμπεριφορά κτλ. Μπορεί να μην καταλαβαίνω τι λένε, αλλά το αισθάνομαι. Υπάρχουν πολλά κοινά προβλήματα τα οποία τα αντιμετωπίζουν με το χιούμορ, όπως τα αντιμετωπίζουμε και εμείς με τον ίδιο τρόπο».
Λ.Θ.: «Σε λίγες μέρες τελειώνεις και επιστρέφεις στο Μεξικό. Τι παίρνεις μαζί σου από την Ελλάδα;».
V.O.: «Σε πρακτικό επίπεδο παίρνω μαζί μου πάρα πολλές γνώσεις και ιδέες. Έχω να επεξεργαστώ πολύ υλικό και πληροφορίες. Επίσης παίρνω μαζί μου εμπειρία, τρόπους μάθησης, διαφορετικούς τρόπους σκέψης και συνεργασίας και εύχομαι να συνεχιστεί αυτή η συνεργασία και στο μέλλον. Τέλος, παίρνω μαζί μου τους φίλους μου, μικρούς και μεγάλους, και πολλές ωραίες εικόνες που ζήσαμε μαζί».
V.O.: «Στον ελεύθερό μου χρόνο θέλω να μαθαίνω άλλα πράγματα. Για τον τόπο και τους ανθρώπους όπου φιλοξενούμαι κατά καιρούς. Στα σχεδόν δύο χρόνια παραμονής μου στην Ελλάδα έμαθα πολλά. Την ιστορία της, τον κόσμο της, πράγματα και καταστάσεις που ήταν τελείως διαφορετικά στο μυαλό μου και σε σχέση με όσα μαθαίνουμε στο σχολείο. Συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα είναι πολύ κοντά στα δικά μας πρότυπα: οικογένεια, κοινωνία, διασκέδαση, συμπεριφορά κτλ. Μπορεί να μην καταλαβαίνω τι λένε, αλλά το αισθάνομαι. Υπάρχουν πολλά κοινά προβλήματα τα οποία τα αντιμετωπίζουν με το χιούμορ, όπως τα αντιμετωπίζουμε και εμείς με τον ίδιο τρόπο».
Λ.Θ.: «Σε λίγες μέρες τελειώνεις και επιστρέφεις στο Μεξικό. Τι παίρνεις μαζί σου από την Ελλάδα;».
V.O.: «Σε πρακτικό επίπεδο παίρνω μαζί μου πάρα πολλές γνώσεις και ιδέες. Έχω να επεξεργαστώ πολύ υλικό και πληροφορίες. Επίσης παίρνω μαζί μου εμπειρία, τρόπους μάθησης, διαφορετικούς τρόπους σκέψης και συνεργασίας και εύχομαι να συνεχιστεί αυτή η συνεργασία και στο μέλλον. Τέλος, παίρνω μαζί μου τους φίλους μου, μικρούς και μεγάλους, και πολλές ωραίες εικόνες που ζήσαμε μαζί».
Εικόνα για το πώς επηρεάσουν οι ηλιακές καταιγίδες την μαγνητική ασπίδα της Γης (μαγνητόσφαιρα), πώς διεγείρουν τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα μας, και δημιουργούν έτσι το πολύχρωμο σέλας. Από το προσωπικό αρχείο της Veronica Ontiveros.
Λ.Θ.: «Μία πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή καριέρα διαγράφεται για σένα στον ορίζοντα. Πώς βλέπεις τον εαυτό σου στο μέλλον;».
V.O.: «Στο μέλλον με βλέπω να εξασκώ σίγουρα και τις δύο ιδιότητές μου, δηλαδή, τη διδασκαλία και την ερευνητική μου πορεία. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό αυτό, διότι, για να διδάξεις κάτι στη φυσική, θα πρέπει και να το παρουσιάσεις, όπως επίσης, όταν ερευνάς κάτι, θα πρέπει να το περιγράψεις και να το μεταδώσεις. Το όνειρό μου είναι μετά από μακρόχρονες μελέτες ανά τον κόσμο να στεριώσω στην πόλη μου και να εργάζομαι στο πανεπιστήμιο που σπούδασα. Είμαι υπερήφανη για το πανεπιστήμιό μου.
Λ.Θ.: «Μία πολλά υποσχόμενη ακαδημαϊκή καριέρα διαγράφεται για σένα στον ορίζοντα. Πώς βλέπεις τον εαυτό σου στο μέλλον;».
V.O.: «Στο μέλλον με βλέπω να εξασκώ σίγουρα και τις δύο ιδιότητές μου, δηλαδή, τη διδασκαλία και την ερευνητική μου πορεία. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό αυτό, διότι, για να διδάξεις κάτι στη φυσική, θα πρέπει και να το παρουσιάσεις, όπως επίσης, όταν ερευνάς κάτι, θα πρέπει να το περιγράψεις και να το μεταδώσεις. Το όνειρό μου είναι μετά από μακρόχρονες μελέτες ανά τον κόσμο να στεριώσω στην πόλη μου και να εργάζομαι στο πανεπιστήμιο που σπούδασα. Είμαι υπερήφανη για το πανεπιστήμιό μου.
Όπως βλέπετε, είμαι μεγάλη φαν της ποδοσφαιρικής μας ομάδας των Puma. Θέλω επίσης να είμαι κοντά στους επόμενους φοιτητές και αυριανούς ερευνητές. Θα συνεχίσω να αναζητώ προγράμματα, να εξασφαλίζω προγράμματα, ίσως να δημιουργήσω αργότερα μία επιστημονική ομάδα με προγράμματα ανταλλαγών, για να δώσω και εγώ με τη σειρά μου τις ίδιες και καλύτερες ακόμα ευκαιρίες από εκείνες που δόθηκαν σε μένα».
Λ.Θ.: «Στο εύχομαι πραγματικά και επίσης σου εύχομαι να ξανάρθεις πολλές φορές πάλι στην Ελλάδα με τη δική σου ερευνητική ομάδα!».
V.O.: «Σε ευχαριστώ πολύ. Σίγουρα θα ξανάρθω. Η Ελλάδα ήταν μεγάλος και σημαντικός σταθμός γενικά στη ζωή μου. Φεύγω με τις καλύτερες αναμνήσεις… Σαν ένας μικρός Οδυσσέας που επιστρέφει στην Ιθάκη του!».
Λ.Θ.: «Σε ευχαριστούμε Veronica».
V.O.: «Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία, για όλα!».
Λεωνίδας Θεοδωρίδης για το CityMag.
*Φωτογραφίες: Λεωνίδας Θεοδωρίδης
Λ.Θ.: «Στο εύχομαι πραγματικά και επίσης σου εύχομαι να ξανάρθεις πολλές φορές πάλι στην Ελλάδα με τη δική σου ερευνητική ομάδα!».
V.O.: «Σε ευχαριστώ πολύ. Σίγουρα θα ξανάρθω. Η Ελλάδα ήταν μεγάλος και σημαντικός σταθμός γενικά στη ζωή μου. Φεύγω με τις καλύτερες αναμνήσεις… Σαν ένας μικρός Οδυσσέας που επιστρέφει στην Ιθάκη του!».
Λ.Θ.: «Σε ευχαριστούμε Veronica».
V.O.: «Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία, για όλα!».
Λεωνίδας Θεοδωρίδης για το CityMag.
*Φωτογραφίες: Λεωνίδας Θεοδωρίδης
